Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα
Υπό Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Γ. Κοσκινά
Η Αγία και μεγάλη εβδομάδα είναι η Τρίτη περίοδος του Τριωδίου που αρχίζει από την Κυριακή των Βαϊων το βράδυ και τελειώνει το Μεγάλο Σαββάτο.
Μεγάλη ονομάζεται γιατί βιώνουμε σ’ αυτήν τα κοσμοσωτήρια
γεγονότα που τελούνται και βιώνονται στους ορθοδόξους ναούς μας.
Για το μήκος των ιερών ακολουθιών έχει θεσπιστεί η ακολουθία του Όρθρου να ψάλλεται την παραμονή της κάθε ημέρας, για παράδειγμα ο Όρθρος της Μ. Δευτέρας ψάλλεται την Κυριακή των Βαΐων το Βράδυ.
Η ακολουθίες της Κυριακής των Βαΐων το βράδυ, της Μ. Δευτέρας, και Μ. Τρίτης ονομάζονται Νυμφίοι.
Ας δούμε χωριστά τα γεγονότα που διαδραματίζονται την κάθε μέρα και τα διδάγματα που αντλούμε από το καθένα.
Από το συναξάρι της Μεγάλης Δευτέρας διαβάζουμε:
«Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ Δευτέρᾳ, μνείαν ποιούμεθα τοῦ μακαρίου Ἰωσὴφ τοῦ Παγκάλου, καὶ τῆς ὑπὸ τοῦ Κυρίου καταραθείσης καὶ ξηρανθείσης Συκῆς.
Δύο γεγονότα προβάλονται:
Το πρώτο είναι του Παγκάλου Ιωσήφ. Ο Σώφρων Ἰωσήφ, ήταν το εντέκατο παιδί του πατριάρχου Ιακώβ, δίκαιος, ωραίος στην ψυχή και στο σώμα, δοκίμασε πολλές περιπέτειες και προτυπώνει τον ίδιο τον Χριστό και το πάθος Του.
Το δεύτερο αναφέρεται στην ξηρανθεῖσα Συκῆ εκ της παραβολής του Ιερού Ευαγγελίου η οποία συμβολίζει την Συναγωγή των Ἑβραίων, που ήταν στείρα χωρίς πνευματικούς καρπούς.
Την Μεγάλη Τρίτη διαβάζουμε:
"Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ Τρίτῃ, τῆς τῶν δέκα Παρθένων παραβολῆς, τῆς ἐκ τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου, μνείαν ποιούμεθα."
Την Μεγάλη Τρίτη προβάλονται δύο παραβολές:
α) Των δέκα παρθένων που σκοπό έχει και μας διδάσκει να είμαστε έτοιμοι και γεμάτοι από πίστη και φιλανθρωπία για να μην μείνουμε εξω του νυμφώνος.
β) Των Ταλάντων, που μας διδάσκει να είμαστε εργατικοί και πρέπει να καλλιεργούμε και να αυξάνουμε τα πνευματικά μας χαρίσματα με τα οποία μας έχει προικίσει ο Θεός.
Την Μεγάλη Τετάρτη διαβάζουμε:
"Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ Τετάρτῃ, τῆς ἀλειψάσης τὸν Κύριον μύρῳ Πόρνης γυναικός, μνείαν ποιεῖσθαι οἱ θειότατοι Πατέρες ἐθέσπισαν, ὅτι πρὸ τοῦ σωτηρίου Πάθους μικρὸν τοῦτο γέγονε."
Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα, που μετανιωμένη άλειψε τα πόδια του Κυρίου με μύρο και συγχωρήθηκε για τα αμαρτήματά της, γιατί έδειξε μεγάλη αγάπη και πίστη στον Κύριο. Ψάλλεται επίσης το περίφημο τροπάριο (δοξαστικό) της Υμνογράφου Μοναχής Κασσιανής.
Την Μεγάλη Πέμπτη διαβάζουμε:
"Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ Πέμπτῃ, οἱ τὰ πάντα καλῶς διαταξάμενοι θεῖοι Πατέρες, ἀλληλοδιαδόχως ἔκ τε τῶν θείων Ἀποστόλων, καὶ τῶν ἱερῶν Εὐαγγελίων, παραδεδώκασιν ἡμῖν τέσσαρά τινα ἑορτάζειν, τὸν ἱερὸν Νιπτῆρα, τὸν μυστικὸν Δεῖπνον (δηλαδὴ τὴν παράδοσιν τῶν καθ' ἡμᾶς φρικτῶν Μυστηρίων), τὴν ὑπερφυᾶ Προσευχήν, καὶ τὴν Προδοσίαν αὐτήν."
Την Μεγάλη Πέμπτη γιορτάζουμε 4 γεγονότα :
α) Τον Ιερό Νιπτήρα, το πλύσιμο δηλαδή των ποδιών των μαθητών από τον Κύριο, δείχνοντας την τάπείνωση αλλά και για το ποια πρέπει να είναι η διακονία των πιστών στην Εκκλησία.
β) Τον Μυστικό Δείπνο, δηλαδή την παράδοση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας.
γ) Την Προσευχή του Κυρίου, στο Όρος των Ελαιών και
δ) την Προδοσία του Ιούδα, δηλαδή την αρχή του Πάθους του Κυρίου.
Την Μεγάλη Παρασκευή:
"Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ Παρασκευῇ, τὰ ἅγια καὶ σωτήρια καὶ φρικτὰ Πάθη τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπιτελοῦμεν, τοὺς ἐμπτυσμούς, τὰ ῥαπίσματα, τὰ κολαφίσματα, τὰς ὕβρεις, τοὺς γέλωτας, τὴν πορφυρᾶν χλαίναν, τὸν κάλαμον, τὸν σπόγγον, τὸ ὄξος, τοὺς ἥλους, τὴν λόγχην, καὶ πρὸ πάντων, τὸν σταυρόν, καὶ τὸν θάνατον, ἃ δι' ἡμᾶς ἑκὼν κατεδέξατο, ἔτι δὲ καὶ τὴν τοῦ εὐγνώμονος Λῃστοῦ, τοῦ συσταυρωθέντος αὐτῷ, σωτήριον ἐν τῷ Σταυρῷ ὁμολογίαν."
Την Μεγάλη Παρασκευή έχουμε την Κορύφωση του θείου δράματος, τελείται η «Ακολουθία των Παθών» και επιχειρούμε και βιώνουμε τα Σωτήρια και φρικτά Πάθη του Κυρίου και Θεού μας. Δηλαδή:
α) Τα πτυσίματα, β) τα μαστιγώματα, γ) τις κοροϊδίες, δ) τους εξευτελισμούς, ε) τα κτυπήματα, στ) το αγκάθινο στεφάνι και κυρίως την ζ) Σταύρωση και η) τον θάνατο του Χριστού μας.
Το Μεγάλο Σαββάτο:
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωϊ γιορτάζουμε:
α) την Ταφή Του Κυρίου και
β) την Κάθοδο Του στον Άδη, όπου κήρυξε σε όλους τους νεκρούς. Έτσι Μεγάλη Παρασκευή το πρωϊ τελούνται οι εξής ακολουθίες: Ακολουθία των Μεγάλες Βασιλικών Ωρών και της Αποκαθηλώσεως, δηλαδή η Ταφή Του Κυρίου από τον Ιωσήφ τον Αριμαθαίας και το Νικόδημο κρυφό μαθητή του Κυρίου.
"Τῷ ἁγίῳ καὶ μεγάλῳ Σαββάτῳ, τὴν θεόσωμον Ταφήν, καὶ τὴν εἰς ᾍδου Κάθοδον τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἑορτάζομεν δι' ὧν τῆς φθορᾶς τὸ ἡμέτερον γένος ἀνακληθέν, πρὸς αἰωνίαν ζωὴν μεταβέβηκε.'
Την Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ ψάλλονται τα Εγκώμια και έχουμε την περιφορά του Επιταφίου!
Μεγάλο Σαββάτο – Κυριακή Πάσχα
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωϊ, έχουμε την λεγόμενη «πρώτη Ανάσταση», δηλαδή το προανάκρουσμα της Αναστάσεως που διαλαλούν οι ύμνοι και της προσμονής για λυτρώση όλης της κτίσεως από την φθορά και τον θάνατο!
"Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ Κυριακῇ τοῦ Πάσχα, αὐτὴν τὴν ζωηφόρον Ἀνάστασιν ἑορτάζομεν τοῦ Κυρίου, καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ."
Το Μεγάλο Σάββατο στις 12.00 (δηλαδή ουσιαστικά την Κυριακή), έχουμε την ζωηφόρο Ανάσταση του Κυρίου μας, την ήττα του θανάτου και της φθοράς και την αφή του Αγίου Φωτός στον κόσμο από το Πανάγιο Τάφο.
Χριστὸς κατελθὼν
πρὸς πύλην Άδου μόνος
πρὸς πύλην Άδου μόνος
Λαβὼν ἀνῆλθε πολλὰ τῆς νίκης σκῦλα.
Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, Ἀμήν.
