Translate

Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2016

Τιμητική Εκδήλωση για τους Εκπαιδευτικούς της Κέρκυρας από την Ι.Μ. Κερκύρας

Πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Κυριακής 31 Ιανουαρίου 2016 στο Αμφιθέατρο του Ι.Χ.Π. “ η Πλατυτέρα “, η τιμητική εκδήλωση της Ι.Μ. Κερκύρας για τους εκπαιδευτικούς του νησιού, εξ’αφορμής της Εορτής των Τριών Ιεραρχών, με θέμα : “ Η παιδεία της ερήμου"  και ομιλητή τον Πανοσιολογιώτατο Καθηγούμενο της Ι.Μ. Σίμωνος Πέτρας Αγίου Όρους, Αρχιμ. Ελισσαίο. Προηγήθηκε η Βυζαντινή Χορωδία της Ι.Μ., η οποία έψαλλε ύμνους, υπό την διεύθυνση του Πρωτοψάλτη και Χοράρχη Γεωργίου Λαδοβρέχη. Εν συνεχεία παρουσιάστηκε οπτικοακουστικό υλικό για τους Τρεις Ιεράρχες, από το Γραφείο Νεότητος της Ιεράς Μητροπόλεως.
Ο π. Ελισσαίος στο λόγο του επεσήμανε την στάση των Τριών Ιεραρχών σχετικά με την Αρχαιοελληνική Φιλοσοφία και τη Θεολογία της Εκκλησίας μας, μια στάση θετική, νηφάλια, αλλά και κριτική. Μέσω εκείνων έγινε η επανεκτίμηση των ελληνικών γρμμάτων, αφού ήταν προικισμένοι με την παιδεία, την κατά Θεόν σοφία, αλλά και με την Αγιότητα. Έδωσαν τις πραγματικές διαστάσεις τόσο στην παιδεία, όσο και στην Θεολογία.
Ακόμη ο π. Ελισσαίος αναφερόμενος στη λέξη παιδεία, υπογράμμισε πως αποτελεί πολυσήμαντη και βαρυσήμαντη λέξη, με τεράστιο ιστορικό βάρος για τους εκπαιδευτικούς. Η παιδεία είναι εκείνη που προσφέρει το άλας και το φως στον κόσμο. Σημαίνει ηθική καλλιέργεια, άσκηση και πνευματική αγωγή.
Κλείνοντας ο π. Ελισσαίος τόνισε ότι ζούμε για να μαθαίνουμε και να ανακαλύπτουμε συνεχώς την επίπονη και δημιουργική φύση της ελευθερίας. Ζούμε ακόμη για να βιώνουμε την κοινωνία, όχι το δικό μου, αλλά το δικό μας. Να μαθαίνουμε να μοιραζόμαστε τα υλικά και πνευματικά αγαθά και ας αφήσουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί το αποτέλεσμα των κόπων τους στην αγάπη και την ελυθερία των παιδιών. Τέλος δεν πρέπει να αφήσουν με κανέναν τρόπο να τους καταλάβει η απαισιοδοξία αν και έχουν μείνει λίγοι, εκείνοι που αγωνίζονται πραγματικά. Οι Ιεράρχες δεν ήταν πολλοί, αλλά μόνο Τρεις.
Την εκδήλωση έκλεισε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων κ. Νεκτάριος, ο οποίος αφού ευχαρίστησε τον Καθηγούμενο της Ι.Μ. Σίμωνος Πέτρας και τους παριστάμενους εκπαιδευτικούς, ανέφερε ότι οι Τρεις Ιεράρχες είναι εκείνοι οι οποίοι ζώντας μέσα από την άσκηση και την γνήσια κοινωνία με το Θεό, εκφράστηκαν για την παιδεία. Μακάρι και στη σημερινή εποχή, που η κοινωνία μας έχει χάσει τον πνευματικό της προσανατολισμό, ζώντας σε μια σύγχυση, οι Τρεις Ιεράρχες να ξαναφωτίσουν τις καρδιές μας και τη ζωή μας. Στις περισσότερτες φορές το έργο των εκπαιδευτικών είναι θετικό. Υπάρχουν όμως φορές που παράγεται αρνητικό έργο, όπου τα σημερινά παιδιά δεν μπορούν να κατανοήσουν το νόημα της παίδευσης. Ένω έχουν δίψα για μάθηση, δεν έχουν τις κατευθυντήριες γραμμές.
Η Ορθοδοξία συμπορεύτηκε με το Έθνος μας, προσφέροντάς του τα πάντα και κράτησε αναμμένη τη δάδα του φωτός για τους νέους ανθρώπους, παρά την πολεμική που υφίσταται, σημείωσε ο Σεβασμιώτατος. Σήμερα ζούμε σε πνευματική κατάπτωση, διότι γίναμε θιασώτες του στείρου άθεου δυτικού ουμανισμού, του ορθολογισμού και παραδοθήκαμε στο πνεύμα του συμφέροντος.
Καταλήγοντας ο κ. Νεκτάριος ευχήθηκε όλοι να ανανεωθούμε μέσα από το πνεύμα των Τριών Ιεραρχών.



                                     









Ο Σεβασμιώτατος στον Άγιο Ιωάννη Λάζο


Το πρωί της Κυριακής 31 Ιανουαρίου 2016 ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων κ. Νεκτάριος ιερούργησε στον Ι.Ν. του Αγίου Ιωάννη Λάζου.
Στο κήρυγμά του ο κ. Νεκτάριος αναφέρθηκε στην Προς Τιμόθεον Επιστολή του Αποστόλου Παύλου. Μια Επιστολή κατατοπιστική αφ’ενός μεν για τον ίδιο τον Επίσκοπο Εφέσου Τιμόθεο και αφετέρου κατατοπιστική ως προς την Επισκοπική του διακονία έναντι των ανθρώπων και κατά των αιρέσεων. Λέει λοιπόν ο Απόστολος Παύλος ότι ο λόγος τον οποίο διακονούμε είναι αληθινός και γι’αυτό πολλοί μάς θεωρούν ανόητους, αλλά εμείς επιμένουμε διότι έχουμε ελπίσει στον Ζωντανό Θεό. Και αυτή ακριβώς η ελπίδα μας κρατά δυνατούς έναντι των δοκιμασιών.
Αντιθέτως σήμερα, συνέχισε ο Σεβασμιώτατος, εξαιτίας του ορθολογισμού και του ουμανισμού, ο κόσμος μας δικαιολογεί τον εαυτό του σε ό,τι πράττει, προβάλλοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα και αυτοαμνηστεύεται . Το γεγονός αυτό οδηγεί στην ανηθικότητα, όπου δεν υπάρχει κανένας φραγμός. Ακόμη ο σημερινός άνθρωπος ελπίζει σε αυτούς που έχουν ισχύ, τους κοσμοκράτορες, οι οποίοι ευαγγελίζονται άμεσες και μαγικές λύσεις για τα ανθρώπινα προβλήματα. Επιπροσθέτως η κοινωνία μας ελπίζει στα εργαλεία του σύγχρονου πολιτισμού, όπως λ.χ. στην ιατρική για την ίαση των σωματικών ασθενειών, στην τεχνολογία, όπου μέσω αυτης εξυπηρετούνται ανάγκες και τέλος στην κοσμική γνώση, για την καλλιέργεια του πνεύματος. Όλα όμως τα ανωτέρω δεν προσφέρουν ούτε την αιωνιότητα, ούτε την υπέρβαση του θανάτου, δηλαδή την Ανάσταση.
Εν κατακλείδι ο κ. Νεκτάριος προέτρεψε τους πιστούς να ελπίζουν μόνο στον Ζώντα Κύριό μας και τους κάλεσε να επιστρέψουν στο δρόμο του Χριστού, που οδηγεί στη θέωση και τη σωτηρία.
Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας ο Σεβασμιώτατος ευλόγησε και έκοψε την Βασιλόπιτα του Ι.Ν. του Αγίου Ιωάννου.






 


Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως Οσίου Ιωάννου Δαμασκηνού (5)

Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως
 Οσίου Ιωάννου Δαμασκηνού
Αποτέλεσμα εικόνας για αγιος ιωαννης δαμασκηνος
Ἀπόδοση εἰς τὴν νέα ἑλληνική: Ἀρχιμανδρίτης Δωρόθεος Πάπαρης

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 5. Απόδειξη, ότι ένας είναι ο Θεός και όχι πολλοί.


Αποδείξαμε ικανοποιητικά ότι υπάρχει ο Θεός και ότι η ουσία του είναι ακατάληπτη. Επίσης, όσοι πιστεύουν στην Αγία Γραφή, δεν αμφισβητούν ότι ο Θεός είναι ένας και όχι πολλοί. Διότι το λέει ο Κύριος στην αρχή του Νόμου (στο Μωϋσή): «Εγώ είμαι ο Κύριος και Θεός σου που σ’ έβγαλα από τη γη της Αιγύπτου. Δεν θα λατρεύεις άλλους θεούς εκτός από μένα». Και πάλι λέει: «Άκουσε, λαέ του Ισραήλ· ο Κύριος και Θεός σου είναι ένας».
Το λέει και με τον προφήτη Ησαΐα: «Εγώ είμαι ο πρώτος Θεός, εγώ και ο μετέπειτα και κανένας άλλος εκτός από μένα. Δεν υπήρξε άλλος Θεός πριν από μένα, ούτε θα υπάρξει μετά και εκτός από μένα». Και στα ιερά Ευαγγέλια ο Κύριος λέει τα εξής προς τον Πατέρα: «Αυτή είναι η αιώνια ζωή, να γνωρίσουν εσένα, το μοναδικό αληθινό Θεό».

Με όσους, όμως, δεν πιστεύουν στην Αγία Γραφή, θα συζητήσουμε ως εξής.
Το θείο είναι τέλειο και δεν του λείπει τίποτε ούτε στην αγαθωσύνη ούτε στη σοφία και τη δύναμη· είναι χωρίς αρχή και τέλος, αιώνιο, απεριόριστο και γενικά τέλειο σε όλα. Εάν, λοιπόν, παραδεχθούμε πολλούς θεούς, υποχρεωτικά δεχόμαστε διαφορά ανάμεσα στους πολλούς. Κι αν δεν υπάρχει καμιά διαφορά μεταξύ τους, τότε ο Θεός είναι ένας και όχι πολλοί. Αν πάλι υπάρχει διαφορά, πού είναι η τελειότητα; Διότι, αν υστερεί από την τελειότητα σε κάτι, είτε στην αγαθωσύνη ή τη δύναμη ή τη σοφία ή το χρόνο ή τον τόπο, τότε δεν μπορεί να είναι Θεός.

Η ταύτιση όμως σε όλα αποδεικνύει ότι ο Θεός είναι μάλλον ένας και όχι πολλοί. Κι αν μάλιστα είναι πολλοί, πώς θα διατηρηθεί το απεριόριστο; Διότι όπου θα είναι ο ένας, δεν θα βρίσκεται ο άλλος. Και πώς οι πολλοί θεοί θα διευθύνουν τον κόσμο και δεν θα τον διαλύσουν και καταστρέψουν, εφόσον θα έχουν πόλεμο μεταξύ τους οι κυβερνήτες; Διότι η διαφορά οδηγεί στην έχθρα. Κι αν κάποιος υποστηρίξει ότι ο καθένας κυβερνά ένα μέρος του κόσμου, ποιός είναι αυτός που έβαλε αυτή την τάξη και έκανε τη διανομή; Εκείνος θα είναι ασφαλώς ο Θεός. Επομένως, ένας είναι ο Θεός, τέλειος, απεριόριστος, δημιουργός, προνοητής και κυβερνήτης του σύμπαντος, πριν και πάνω απ’όλα τέλειος. Επιπλέον, αποτελεί και φυσικό νόμο, η μονάδα να είναι η βάση της δυάδος.


ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 5. Ἀπόδειξις, ὅτι εἷς ἐστι θεὸς καὶ οὐ πολλοί.


Ὅτι μέν ἐστι Θεός, ἱκανῶς ἀποδέδεικται, καὶ ὅτι ἀκατάληπτός ἐστιν ἡ αὐτοῦ οὐσία. Ὅτι δὲ εἷς ἐστι καὶ οὐ πολλοί, τοῖς μὲν τῇ θείᾳ πειθομένοις Γραφῇ οὐκ ἀμφιβάλλεται. Φησὶ γὰρ ὁ Κύριος ἐν τῇ τῆς νομοθεσίας ἀρχῇ· «Ἐγὼ Κύριος ὁ Θεός σου ὁ ἐξαγαγών σε ἐκ γῆς Αἰγύπτου. Οὐκ ἔσονταί σοι θεοὶ ἕτεροι πλὴν ἐμοῦ», καὶ πάλιν· «Ἄκουε, Ἰσραήλ· Κύριος ὁ Θεός σου Κύριος εἷς ἐστι». Καὶ διὰ Ἡσαΐου τοῦ προφήτου· «Ἐγὼ γάρ, φησί, Θεὸς πρῶτος καὶ ἐγὼ μετὰ ταῦτα καὶ πλὴν ἐμοῦ οὐκ ἔστι Θεός. Ἔμπροσθέν μου οὐκ ἐγένετο ἄλλος Θεὸς καὶ μετ᾿ ἐμὲ οὐκ ἔσται καὶ πλὴν ἐμοῦ οὐκ ἔστι». Καὶ ὁ Κύριος δὲ ἐν τοῖς ἱεροῖς Εὐαγγελίοις οὕτω φησὶ πρὸς τὸν Πατέρα· «Αὕτη ἐστὶν ἡ αἰώνιος ζωή, ἵνα γινώσκωσί σε τὸν μόνον ἀληθινὸν Θεόν».

Τοῖς δὲ τῇ θείᾳ Γραφῇ μὴ πειθομένοις οὕτω διαλεξόμεθα. Τὸ θεῖον τέλειόν ἐστι καὶ ἀνελλιπὲς κατά τε ἀγαθότητα κατά τε σοφίαν κατά τε δύναμιν, ἄναρχον, ἀτελεύτητον, ἀΐδιον, ἀπερίγραπτον καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν κατὰ πάντα τέλειον. Εἰ οὖν πολλοὺς ἐροῦμεν θεούς, ἀνάγκη διαφορὰν ἐν τοῖς πολλοῖς θεωρεῖσθαι. Εἰ γὰρ οὐδεμία διαφορὰ ἐν αὐτοῖς, εἷς μᾶλλόν ἐστι καὶ οὐ πολλοί. Εἰ δὲ διαφορὰ ἐν αὐτοῖς, ποῦ ἡ τελειότης; Εἴτε γὰρ κατὰ ἀγαθότητα, εἴτε κατὰ δύναμιν, εἴτε κατὰ σοφίαν, εἴτε κατὰ χρόνον, εἴτε κατὰ τόπον ὑστερήσει τοῦ τελείου, οὐκ ἂν εἴη Θεός.

Ἡ δὲ διὰ πάντων ταυτότης ἕνα μᾶλλον δείκνυσι καὶ οὐ πολλούς. Πῶς δὲ καὶ πολλοῖς οὖσι τὸ ἀπερίγραπτον φυλαχθήσεται; Ἔνθα γὰρ ἂν εἴη ὁ εἷς, οὐκ ἂν εἴη ὁ ἕτερος. Πῶς δὲ ὑπὸ πολλῶν κυβερνηθήσεται ὁ κόσμος καὶ οὐ διαλυθήσεται καὶ διαφθαρήσεται μάχης ἐν τοῖς κυβερνῶσι θεωρουμένης; Ἡ γὰρ διαφορὰ ἐναντίωσιν εἰσάγει. Εἰ δὲ εἴποι τις, ὅτι ἕκαστος μέρους ἄρχει, τί τὸ τάξαν καὶ τὴν διανομὴν αὐτοῖς ποιησάμενον; Ἐκεῖνο γὰρ ἂν εἴη μᾶλλον Θεός. Εἷς τοίνυν ἐστὶ Θεός, τέλειος, ἀπερίγραπτος, τοῦ παντὸς ποιητὴς συνοχεύς τε καὶ κυβερνήτης, ὑπερτελὴς καὶ προτέλειος. Πρὸς δὲ καὶ φυσικὴ ἀνάγκη μονάδα εἶναι δυάδος ἀρχήν.
Αν αξίζει

Σάββατο 30 Ιανουαρίου 2016

ΕΛΠΙΔΑ ΣΤΟΝ ΘΕΟ Η’ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ;



Καθώς προχωρούμε στον χρόνο και αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες του παρόντος και του μέλλοντος, αυτό που χρειαζόμαστε είναι η ελπίδα. Είναι η προσδοκία ότι τα όνειρά μας θα εκπληρωθούν, ότι οι δυσκολίες μας θα αντιμετωπισθούν. Η ελπίδα μας έγκειται στον κόπο τον οποίο καταβάλλουμε, στους ανθρώπους στους οποίους εμπιστευόμαστε ότι θα μας βοηθήσουν και, αν πιστεύουμε στον Θεό, σ’ Εκείνον. Ότι θα μας δώσει δύναμη και φώτιση, ώστε τόσο οι επιλογές μας να είναι τέτοιες που να ανοίγουν δρόμους, όσο και στις δυσκολίες της επικοινωνίας, της συνύπαρξης, της διαχείρισης της ζωής και των ανθρώπων, ιδίως όταν οι άλλοι δεν σκέφτονται και δε δρούνε όπως εμείς θα θέλαμε, ότι θα υπάρξει η δυνατότητα να βρεθούν οι κοινοί τόποι, ώστε να πετύχουμε την ευτυχία που αναζητούμε, τη πρόοδο που μας λείπει, την πληρότητα και τη χαρά από την ικανοποίηση των επιθυμιών μας.
Η εποχή μας βεβαίως είναι ορθολογιστική. Έτσι δε μας θέλει να πορευόμαστε με ελπίδα σε μεταφυσικούς παράγοντες όπως είναι ο Θεός, αλλά με αυτοπεποίθηση. Στην πραγματικότητα, επειδή ο πολιτισμός και η νοοτροπία που καλλιεργεί ο κόσμος έχουν υποκαταστήσει τον Θεό με τον εαυτό μας, τονίζεται η ανάγκη για αυτοπεποίθηση. Αντί να περιμένουμε λύση από τον ουρανό, να στραφούμε στον εαυτό μας, να πιστέψουμε σ’ αυτόν, να μην απογοητευόμαστε, ακόμη κι αν βλέπουμε ότι δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε, αλλά να επιμένουμε. Να τον δικαιολογούμε στις πτώσεις του. Να επιρρίπτουμε τις ευθύνες για τις ήττες στους άλλους. Να μην τον αφήνουμε να απελπίζεται, αλλά να τον κάνουμε να τονώνεται με την ικανοποίηση των επιθυμιών του, πραγματικών ή τεχνητών. Και όλα αυτά εκφράζονται μέσα από την έννοια της αυτοεκτίμησης, της αυτοπεποίθησης, μέσα από την ανάγκη για έπαινο, αλλά και για δικαιολόγηση των πράξεών μας, ώστε να μην στενοχωριόμαστε, να μην πληγωθούμε, να μη μειωθούμε.
Παράλληλα, ο κόσμος μας οδηγεί να ελπίζουμε στα εργαλεία που αυτός έχει βρει, για να στηριχθούμε στη ζωή μας. Στην επιστήμη, είτε δια της ιατρικής είτε δια της τεχνολογίας. Στην πολιτική, η οποία λειτουργεί στην προοπτική όχι της αξιοκρατίας, αλλά της κολακείας και των γνωριμιών. Στην πληροφόρηση και στην αυτοπροβολή που επιτυγχάνεται δι’ αυτής. Στη θεοποίηση του σώματος. Στον υπερτονισμό των δικαιωμάτων μας. Στην αξία της μόρφωσης. Στην υπεροψία που η κοσμική γνώση προκαλεί. Στην άρνηση να δούμε τον κόσμο πνευματικά και στον περιορισμό της ζωής στο διανοητικό της πλαίσιο. Και όλο αυτό μεταφέρεται στην καθημερινότητά μας. Νομίζουμε ότι μπορούμε χωρίς τον Θεό και διαμορφώνουμε τη ζωή μας με τέτοιον τρόπο, ώστε να είναι αδύνατον να διαχειριστούμε την οποιαδήποτε μεγάλη κρίση και δοκιμασία., εφόσον δεν έχουμε πίστη και ελπίδα αιωνιότητας.
Αλλά και τις ανθρώπινες σχέσεις δεν μπορούμε να διαχειριστούμε, καθότι εφόσον κριτήριο είναι ο εαυτός μας, τότε δε δεχόμαστε συμβουλή από κανέναν, δεν έχουμε κριτήριο άλλο παρεκτός αυτό που εμείς πιστεύουμε ότι δικαιούμαστε ή νομίζουμε ότι είναι το σωστό, με αποτέλεσμα όταν διαπιστώσουμε ότι και οι άλλοι έτσι σκέφτονται, να αδυνατούμε να βρούμε λύση. Και τα πράγματα οδηγούνται στη διαμάχη, στη διάλυση, στην τάση για εξουσιασμό του ενός εις βάρος του άλλου. Μία δυστυχία, η οποία πηγάζει από την απογοήτευση να μην ελπίζουμε πουθενά, παρά μόνο στο «εγώ». «Εις τούτο γαρ και κοπιώμεν και ονειδιζόμεθα, ότι ηλπίκαμεν επί Θεώ ζώντι» (Α’ Τιμ. 4, 10). Κι εμείς γι’ αυτό υπομένουμε κόπους και ονειδισμούς, γιατί στηρίξαμε την ελπίδα μας στον ζωντανό Θεό, τον αληθινό Θεό. Μία από τις μεγαλύτερες δοκιμασίες στη ζωή μας έρχεται όταν βλέπουμε ότι οι κόποι μας δεν βρίσκουν ανταπόκριση από την πλευρά των άλλων. Όταν διαπιστώνουμε ότι όχι μόνο δεν αναγνωρίζουν αυτό που κάνουμε, αλλά μας ονειδίζουν, μας ειρωνεύονται, μας απορρίπτουν. Και δεν απορρίπτουν μόνο εμάς. Κυρίως απορρίπτουν ό,τι πιστεύουμε. Όποιον πιστεύουμε. Την αντίληψή μας για το νόημα της ζωής. Τα κριτήρια με βάση τα οποία πορευόμαστε. Και τότε, αισθανόμαστε μοναξιά. Απογοήτευση κατά άνθρωπον. αναρωτιόμαστε για το αν αξίζει να προσπαθούμε για τους ανθρώπους ή για να επιτύχουμε στόχους που δεν τυγχάνουν αναγνώρισης.
Πρωτίστως όμως δυσκολευόμαστε όταν αισθανόμαστε ότι ο Θεός δεν μας ακούει. Δεν είναι παρών στη ζωή μας. Αφήνει να δοκιμαζόμαστε και δεν μας δίνει ορατή λύση. Μας καλεί να κάνουμε υπομονή και να περιμένουμε να μιλήσει. Μας αφήνει να ζούμε μικρότερα ή μεγαλύτερα μαρτύρια και η καρδιά μας αισθάνεται κενή δίχως την παρουσία Του. Όμως, ακόμη κι έτσι, αν η ελπίδα μας παραμένει σ’ Εκείνον, θα μας δώσει σημάδια της αγάπης Του. Αρκεί εμείς να ακολουθούμε τις εντολές Του. Να ζούμε στην Εκκλησία. Και στην καρδιά μας να ελπίζουμε σ’ Αυτόν. Και να μη σταματάμε να κουραζόμαστε για τον δρόμο και τον τρόπο Του. Την αγάπη. Την θέαση της ζωής όχι με κριτήριο το εγώ μας, αλλά την κοινωνία μαζί Του. Και την αγάπη προς τον πλησίον, ακόμη κι αν αυτός δεν πιστεύει. Ακόμη κι αν μας κουράζει. Ακόμη κι αν δεν είναι όπως τον θέλουμε.
Η κατά Θεόν ελπίδα δεν απορρίπτει την αυτοπεποίθηση. Δε ζητά από τον άνθρωπο να λειτουργεί μοιρολατρικά ή να μην αξιοποιήσει ό,τι ο πολιτισμός έχει εφεύρει για να απλοποιήσει ή για να στηρίξει τη ζωή μας. Το πρόβλημα όμως έγκειται όταν η αυτοπεποίθηση γίνεται απαίτηση να γίνεται το θέλημά μας, επειδή πιστεύουμε ότι το αξίζουμε. Όταν απαιτούμε από Θεό και συνάνθρωπο να μας επαινέσουν, να μας δικαιώσουν, να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες μας. Και όταν αρνούμαστε να θέσουμε ως κριτήριο της ζωής μας το θέλημα του Θεού, επιλέγοντας να θεωρούμε ευτυχία την ικανοποίηση του εγώ μας. Πρώτα ο Θεός! Και έχει ο Θεός! Εκεί ας είναι η ελπίδα μας. Έτσι, χωρίς να απορρίπτουμε τον κόπο ή την κριτική μας ικανότητα ας κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας, αλλά ας αφήνουμε τον Θεό να έχει την τελευταία λέξη. Καλλιεργώντας την πίστη στη ζωή της Εκκλησίας, στη συνάντηση με τον συνάνθρωπο, στην προσευχή. Και τότε θα διαπιστώσουμε ότι η μεγαλύτερη υπέρβαση που μπορούμε να κάνουμε δεν είναι όταν παλεύουμε ή θέλουμε να πετύχουμε το δύσκολο ή το ανέφικτο στα όνειρα της ζωής και στις σχέσεις μας, αλλά όταν μπορούμε να νικήσουμε την οίηση του εαυτού μας, την εξάρτηση από τα πάθη μας, την μη πρόταξη της αγάπης. Και τότε, ακόμη και το πλέον δύσκολο που είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, θα βρούνε κατεύθυνση, διότι ο Θεός δεν λησμονεί!

Κέρκυρα, 31 Ιανουαρίου 2016
Αναρτήθηκε από π.Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Παρασκευή 29 Ιανουαρίου 2016

Η Εορτή των Τριών Ιεραρχών στην Κέρκυρα


Με ιδιαίτερη λαμπρότητα εορτάστηκαν οι Τρείς Ιεράρχες της Εκκλησίας μας στην Κέρκυρα, όπου το πρωί της Παρασκευής 29 Ιανουαρίου 2016 τελέστηκε η Θεία Λειτουργία σε πολλούς ναούς του νησιού, με την παρουσία των μαθητών και των εκπαιδευτικών της Πρωτ/θμιας και Δευτ/θμιας Εκπαίδευσης. Αξίζει να σημειωθεί η μεγάλη προσέλευση των μαθητών στο Ποτήριο της Αγάπης.
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων κ. Νεκτάριος ευλόγησε τους άρτους στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Υ.Θ. Σπηλαιωτίσσης, ευχόμενος στους μαθητές και στους εκπαιδευτικoύς, οι Τρείς Φωστήρες της Αγίας Τριάδος να οδηγούν τα διαβήματά τους, σε κάθε αγαθό έργο, δίδοντας τον καλό αγώνα.
Προηγήθηκε η ανάγνωση του μηνύματος του Σεβασμιωτάτου για την Εορτή των Τριών Ιεραρχών.










Πέμπτη 28 Ιανουαρίου 2016

Η πρόταση των Τριών Ιεραρχών για την παιδεία της Ευρώπης (π. Γ. Μεταλληνού)


Αποτέλεσμα εικόνας για τριων ιεραρχων 2016


Πρωτοπρεσβυτέρου ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ. ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ
Ομοτίμου καθηγητού Πανεπιστημίου Αθηνών

Αποτέλεσμα εικόνας για π. γεώργιος Μεταλληνός
1. Η αποκτηθείσα εμπειρία από την προενταξιακή διαδικασία (από το 1958) και την μετέπειτα ένταξή μας στην Ενωμένη Ευρώπη, οδήγησε σε κάποιες α­ξιωματικές αρχές, ως σταθερές της πορείας μας μέσα σ' αυτήν. Η πρώτη αρχή είναι, ότι το πρόβλημα δεν είναι η Ευρώπη, όπως δεν υπήρξε ποτέ πρόβλημα κά­θε αναγκαστικός αναπροσανατολισμός της εθνικής μας πολιτικής σ' όλη την ιστορική μας διάρκεια. Το πρόβλημα είμαστε εμείς, η δική μας δηλαδή παρου­σία μέσα στην Ευρώπη. Η δεύτερη αρχή είναι, ότι το πρόβλημα της Ευρώπης δεν είναι πρώτιστα πολιτικό ή οικονομικό, αλλά πνευματικό και πολιτιστικό. Διό­τι το αμείλικτο ερώτημα είναι, ποιον άνθρωπο και ποια κοινωνία μπορεί να παραγάγει η Ενωμένη Ευ­ρώπη, και τελικά ποιον πολιτισμό.

Είναι πράγματι γεγονός, ότι μέσα στην νέα μεγά­λη μας Πατρίδα κρίνεται η ταυτότητά μας, αλλά και η ιστορική μας συνέχεια και συνεπώς η ιστορική (με ό,τι σημαίνει αυτό) επιβίωσή μας. Η αποτίμηση όμως της Ευρώπης, ως μητέρας του Δυτικού Κόσμου, είναι θέμα προοπτικής. Υπάρχουν δύο προοπτικές: η ελλη­νορθόδοξη και η ουνιτίζουσα των ευρωπαϊστών μας. Οι πρώτοι διαπιστώνουν στον πολιτισμό διαφοροποι­ήσεις και αποστασιοποίηση. Οι δεύτεροι, συμπτώσεις και ταύτιση. Το tertium comparationis, το σημείο ανα­φοράς, είναι ο πολιτισμός. Και είναι γνωστό, ότι καρ­διά του πολιτισμού είναι η παιδεία, ως καλλιέργεια και διάπλαση του όλου ανθρώπου, ο οποίος στην συλ­λογική πραγμάτωσή του παράγει τον πολιτισμό, ως οργάνωση και διευθέτηση του κοινωνικού χώρου, σύμφωνα με το περιεχόμενο της ψυχής του. Διότι, ό­πως είπε ο γνωστός ιστορικός των πολιτισμών και διακεκριμένος διπλωμάτης Arnold Toynbee «ψυχή του πολιτισμού είναι ο πολιτισμός της ψυχής»! Ακρι­βώς το περιεχόμενο της ψυχής διαμορφώνεται με την Παιδεία, την όλη αγωγή δηλαδή του ανθρώπου.

2. Η Ευρώπη, της προκαρλομάγνειας περιόδου, ξεκίνησε με τρία βασικά θεμέλια: τον Ρωμαϊκό Κρατι­κό φορέα, που βαθμιαία εκχριστιανίσθηκε (όσο μπο­ρεί να εκχριστιανισθεί το Κράτος). τον ελληνικό πο­λιτισμό, με σταθερό φορέα του την ελληνική γλώσσα. και τον Χριστιανισμό, ως αποστολικοπατερική Ορθοδοξία. Οι παράγοντες αυτοί, με την σύνθεσή τους, παρήγαγαν τον πολιτισμό της Ενωμένης Ευρώπης της πρώτης χιλιετίας. Η Ευρώπη, στην οποία ζούμε και κινούμεθα σήμερα, προήλθε από την διαλεκτική διαφόρων ιδεολογικοφιλοσοφικών συστημάτων, που διαμορφώθηκαν στον δυτικό μεσαίωνα: α) του σχολα­στικισμού, της εκφιλοσόφησης και εκκοσμίκευσης του Χριστιανισμού και της μετατροπής του σε σύστη­μα επιστημονικό. β) του νομιναλισμού, που εκφράζε­ται ως δυαλισμός (φιλοσοφικά) και ατομισμός (ωφελιμισμός) κοινωνικά και είναι το DΝΑ της ευρωπαϊ­κής ατομικής και συλλογικής συνείδησης. γ) του ουμανισμού της Αναγέννησης και δ) του διαφωτισμού, της αυτοθεοποίησης δηλαδή του ανθρώπου με όλες τις σχετικές συνέπειες. Από το «credo, ut intelligam» (πιστεύω, για να κατανοήσω) του ιερού Αυγουστίνου, έφθασε η Δυτική Ευρώπη στο «cogito, ergo sum» του Καρτεσίου, την απολυτοποίηση της διάνοιας και της λογικής, ως απόλυτου κριτηρίου των ανθρωπίνων. Η ολοκλήρωση της διαφωτιστικής συγκρότησης της Ευρώπης εκφράσθηκε με μια συμβολική πράξη του Ροβεσπιέρου: Μία κοινή γυναίκα τοποθετήθηκε γυ­μνή στην «αγία Τράπεζα» της Παναγίας των Παρι­σίων και λατρεύθηκε ως Θεά Λογική (Raison).

Η ελληνορθόδοξη Ανατολή και ως ένα σημείο ό­λη η αρχαία Ενωμένη Ευρώπη, με εντελώς διαφορετι­κές παιδευτικές προϋποθέσεις, έφθασαν σε έναν πολι­τισμό, που βιώνεται ως σήμερα στους υπαρκτικούς θύ­λακες της παράδοσής μας, κυρίως στα μοναστήρια.
3. Θεμελιακά συστατικά του ενιαίου αυτού ευρω­παϊκού πολιτισμού είναι:

α) Η ισορροπία των σχέσε­ων με τον Θεό, τον συνάνθρωπο και τον εαυτό μας, σε ένα τρισορθογώνιο σύστημα βιωματικής αναφοράς, που συνιστά την ακεραιότητα και ενότητα του ανθρω­πίνου προσώπου, όπως φαίνεται στην περίπτωση του «Αγίου», που είναι το βιοκοινωνικό πρότυπο της ορ­θοδοξίας. Οι λειτουργικές φράσεις «άνω σχώμεν τας καρδίας», «εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα», ή «αγαπήσωμεν αλλήλους, ίνα εν ομονοία ομολογήσωμεν. Πατέρα, Υιόν και Άγιον Πνεύμα...», είναι οι συντεταγμένες αυτής της συνείδησης, που οδηγεί σε ανάλογο ήθος.
β) Η υπέρβαση της θρησκείας και της θρησκειοποίησης της πίστεως, ως τρόπου υπάρξεως και αναφοράς όλου του ανθρώπου στον Θεό με συνεχή ζήτηση της Χάρης Του. Όχι φυσικά με την θρησκευτική έννοια της δοσοληψίας, (do ut des), αλλά ως βίωση και έκ­φραση της συνειδήσεως, ότι «εν αυτώ ζώμεν και κι­νούμεθα και εσμέν» (Πράξ. 17, 28) και ότι «χωρίς Αυ­τού ου δυνάμεθα ποιείν ουδέν» (Ιω. 15, 5).

γ) Η προτεραιότητα της καρδιάς, όχι μόνο ως πηγής των συ­ναισθημάτων, αλλά ως κέντρου της υπάρξεως, στο οποίο συντελείται η κοινωνία με την θεϊκή Χάρη, που παράγει το Χριστοειδές ήθος. Η κάθαρση της καρ­διάς από τα πάθη δεν είναι μόνο η αφετηρία του αγώ­να για την θέωση, τον απόλυτο σκοπό της ύπαρξης, αλλά και για την δυνατότητα σχέσης ανιδιοτέλειας με τους συνανθρώπους. Στο πανηγύρι ή το γλέντι του ο Έλληνας εύχεται: «καλή καρδιά», που παραπέμπει στον αναστάσιμο ύμνο «εν καθαρά καρδία Σε δοξάζειν». Χωρίς «καθαρή»-«καλή»-φιλόθεη δηλαδή και φιλάνθρωπη καρδία, δεν είναι δυνατόν να συγκροτη­θεί αυθεντική διανθρώπινη κοινωνία. Το πνεύμα της ανιδιοτέλειας εκφράζει η μοναδική στον κόσμο ελληνική παροιμία: «κάμε το καλό και ρίξ' το στον γυαλό», που δεν είναι παρά νεώτερη από­δοση του ευαγγελικού λόγου: «μακάριόν εστιν διδόναι μάλλον ή λαμβάνειν» (Πράξ. 20, 25). Αυτή είναι η πνευματική μήτρα, που γεννά στους αιώνες το ελλη­νορθόδοξο ολοκαύτωμα, ως εκούσια αυτοθυσία για τους άλλους. Θερμοπύλες, Αλαμάνα, Μανιάκι, Κούγκι, Ζάλογγο, Αρκάδι είναι οριακές στιγμές του ελλη­νικού ολοκαυτώματος. Αυθεντικός άνθρωπος στην κοινή ευρωπαϊκή παράδοση είναι ο Άγιος, ο εν Χριστώ αναγεννημένος άνθρωπος, το αρχετυπικό πρότυπο της αρχαίας Ενωμένης Ευρώπης. Είναι ο άνθρω­πος, που ζει χαρισματικά τον λόγο του Χριστού προ του πάθους Του: «μείζονα ταύτης αγάπην ουδείς έχει, ίνα τις θη την ψυχήν αυτού υπέρ των φίλων αυτού» (Ιωάν. 15, 13).

4.Αυτό το φρόνημα καλλιεργούσαν οι Άγιοι της προσχισματικής Ευρώπης και αυτός ήταν ο καρπός της παιδείας και αγωγής, που προσφερόταν από τους αγίους της Ανατολής και Δύσεως, με πρωτοπόρους τους τιμώμενους σήμερα Τρεις Ιεράρχες. Η επιλογή και κοινή εορταστική τιμή τους την 30η Ιανουαρίου από τον 11ο αιώνα, συνιστά αναγνώρισή τους ως αυ­θεντικών μαρτύρων της σώζουσας πίστης και προβολέ­ων της γνήσιας ελληνοχριστιανικής αγωγής, αλλά προπάντων της παιδείας της παράδοσής μας. Το ίδιο νόημα είχε και η συνέχιση της σημερινής Εορτής στα Ανώτατα Πνευματικά μας Ιδρύματα, ήδη από το 1826 στο πρώτο ελληνικό Πανεπιστήμιο, την περίλαμπρη «Ιόνιο Ακαδημία» (Κέρκυρα) και από το 1842 στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών. Ο λόγος και η πράξη των τριών Ιεραρχών είναι το παιδευτικό και παιδαγωγικό Εγκόλπιο, όχι μόνο του Έθνους μας, αλλά και σύνολης της Ορθοδοξίας, που τιμά εξ ίσου με μας σήμερα τους Μεγάλους αυτούς Πατέρες και Διδασκάλους.

5. Το πρόβλημα της παιδείας επικεντρώνεται στην νοηματοδότηση των ανθρωπίνων και του προορισμού του ανθρώπου. Έτσι προβάλλεται στον λόγο και την ποιμαντική διακονία των τριών Ιεραρχών, που συνο­ψίζονται στα ακόλουθα σημεία:

α) Δεν είναι απλή εκπαίδευση, μύηση δηλαδή του ανθρώπου σε μία αναπαραγόμενη γνώση, που τον καθιστά γρανάζι της κρατικής μηχανής (ον παραγωγι­κό). Στην περίπτωση αυτή το κύριο ενδιαφέρον είναι για την τελειοποίηση των μηχανών και ΟΧΙ του αν­θρώπου. Η χριστιανική παιδεία είναι αγωγή του αν­θρώπου με μορφωτικό πρότυπο όχι τον καλόν καγαθόν άνθρωπο, αλλά τον Θεάνθρωπο. Αυτό είχε κατά νουν ο ιερός Χρυσόστομος, όταν έλεγε: «Πάντα δεύτε­ρα έστω της προνοίας των παίδων» (ΡG 62, 151). Αυ­τή η παιδεία συνδέεται άμεσα πρώτα με τον χώρο της οικογένειας. Οι Τρεις Ιεράρχες γνώρισαν στα πρόσω­πα των γονέων τους, και μάλιστα των μητέρων τους, απαράμιλλα πρότυπα αγωγής. Ο Μέγας Βασίλειος ο­μολογεί, ότι η διαμόρφωση της προσωπικότητάς του δεν ήταν παρά εποικοδομή στις καταβολές, που έθε­σαν η μητέρα του Εμμέλεια και η γιαγιά του Μακρίνα: «ην εκ παιδός, γράφει, έλαβον έννοιαν περί Θεού παρά της μακαρίας μητρός μου και της μάμμης μου Μακρίνης, ταύτην αυξηθείσαν έσχον εν εμαυτώ» (32, 825). Στο σημείο αυτό συναντώνται οι Πατέρες μας με τον τραγικό Ευριπίδη: «αν κρηπίς μη καταβληθή γέ­νους ορθώς, ανάγκη δυστυχείν τους εκγόνους» (Ηρα­κλής μαινόμενος, 1261). Η διαχρονικότητα δε αυτής της νοηματοδότησης της παιδείας στην ελληνική πα­ράδοσή μας φαίνεται από τον λόγο του Πατροκοσμά του Αιτωλού προς τους γονείς: «Αμαρτάνετε πολύ να τα αφήνετε (δηλ. τα παιδιά σας) αγράμματα και τυ­φλά, και μη μόνον φροντίζετε να τους αφήνετε πλού­τη και υποστατικά, και μετά τον θάνατόν σας να τα τρων και να σας πισολογούν (να σας τα ψέλνουν) κι όλας. Καλύτερα να τα αφήνετε πτωχά και γραμματι­σμένα, παρά πλούσια και αγράμματα»!

β) Η παιδεία συνδέεται όμως και με το πρόσωπο του διδασκάλου. Στο σημείο αυτό γίνεται ταύτιση ποιμαντικής και παιδαγωγίας. Το δυαδικό σχήμα της πνευματικής μας παράδοσης: πνευματικός πατέρας - πνευματικό τέκνο εκφράζεται εξ ίσου και με την δυάδα: Διδάσκαλος - Μαθητής. Ναός και σχολείο στον πολιτισμό μας βρίσκονται σε σχέση αμοιβαιότητας και συμπληρωματικότητας, ως χώροι διαποίμανσης και διαμόρφωσης του ανθρώπου. Το βάρος πέφτει ό­μως στο ήθος και το παράδειγμα του διδάσκοντος. «Ο γαρ μη ποιών και διδάσκων (πρβλ. Ματθ. 6, 19) α­ναξιόπιστός εστιν εις ωφέλειαν», κατά τον Μ. Βασί­λειο (ΡG 30, 497), ο οποίος δεν παραλείπει να διατυ­πώσει τον σκεπτικισμό του για τους διδασκάλους της εποχής του: «Πολλών μεν ακήκοα λόγων ψυχωφελών, πλην παρ' ουδενί (!) των διδασκάλων εύρον αξίαν των λόγων την αρετήν» (ΡG 32, 358).

γ) Είναι παιδεία θεοκεντρική. O σκοπός της παι­δευτικής λειτουργίας είναι κατά τoν Μ. Βασίλειο «oμοιωθήναι Θεώ κατά τo δυνατόν ανθρώπου φύσει. Ομοίωσις δε ουκ άνευ γνώσεως, η δε γνώσις ουκ εκτός διδαγμάτων» (ΡG 32, 69). Σ' αυτό το σημείο αναδύεται η προβληματική της στοχοθεσίας των εκπαιδευτικών προγραμματισμών. Η προτεραιότητα του οικονομι­σμού και μιας ενδοκοσμικής εσχατολογίας, μέσα σε χιλιαστικά οράματα ευημερίας, οδηγεί στο ανθρωποείδωλο του «homo oeconomicus». Η παιδεία των Τριών Ιεραρχών πρωταρχικά αποβλέπει στην εν Χρι­στώ τελείωση του ανθρώπου. Προεκτείνοντας τον λό­γο του Μενάνδρου («ως χαρίεν άνθρωπος, όταν άν­θρωπος η») ο Χρυσόστομος διακηρύσσει: «άνθρωπον γαρ εκείνον αν καλέσαιμι τον την εικόνα του Θεού διασώζοντα... Το ταις εντολαίς του Δεσπότου κατακολουθείν, τούτο άνθρωπος» (ΡG 53, 201). Κάθε άνθρω­πος, κατά τον Μ. Βασίλειο είναι «Θεός κεκελευσμένος», έχει δηλαδή μέσα του την εντολή να γίνει Θεός κατά χάρη. Η αξία, συνεπώς, ή απαξία του αν­θρώπου ορίζεται από την σχέση του με τον Θεό. «Ψυχής δε ανθρωπίνης ουδέν ούτω τεκμήριον ως των θείων εράν λογίων» (Ιω. Χρυσοστόμου, ΡG 51, 113). Σ' αυτή την πραγματικότητα ζούμε μόνιμα οι Έλλη­νες, όταν, αξιολογώντας τον άνθρωπο, διερωτώμεθα «αν έχει Θεό μέσα του» και δεν είναι «αθεόφοβος» ή «θεομπαίχτης». Κατά τον Χρυσόστομο, «ει τους παίδας επαιδεύομεν φίλους είναι τω Θεώ, πάντα αν ανεπήδησε τα λυπηρά και μυρίων απηλλάγη κακών ο βίος ο παρών» (ΡG 51, 327).

δ) Σκοπός της παιδείας δεν είναι η πολυμάθεια, αλλά η εν Χριστώ μόρφωση του νέου ανθρώπου. Αυ­τό βέβαια δεν οδηγεί στην αμάθεια. Με το να σας προτρέπω, λέγει ο Χρυσόστομος, να διδάσκετε στα παιδιά σας την Αγία Γραφή, «μη νομιζέτω με νομοθετείν αμαθείς τους παίδας γίνεσθαι. Ου κωλύων παιδεύειν ταύτα λέγω, αλλά κωλύων εκείνοις μόνοις προσέχειν» (ΡG 47, 368). Στον Πλάτωνα, άλλωστε, αποδίδε­ται ο παράλληλος λόγος: «επιστήμη χωριζομένη αρε­τής, πανουργία ου σοφία».

ε) Η παιδεία των τριών Ιεραρχών βοηθεί στην ιε­ράρχηση των ανθρωπίνων και την δημιουργία ρεαλι­στικής φιλοσοφίας ζωής. Αρχή γίνεται με την αυτο­γνωσία. Γρηγόριος ο Θεολόγος: «Μικρός ειμί και μέ­γας, ταπεινός και υψηλός, θνητός και αθάνατος, επί­γειος και ουράνιος» (ΡG 35, 785). Ο άνθρωπος με την μετοχή του στο Άκτιστο, γίνεται «μέγας κόσμος εν μικρώ» (ΡG 36, 524). Τότε μόνο ακολουθεί η εύστοχη ιεράρχηση των ανθρωπίνων: «Υπεροράν μεν σαρκός -προτρέπει ο Μ. Βασίλειος- παρέρχεται γαρ. επιμελείσθαι δε ψυχής, πράγματος αθανάτου» (ΡG 31, 204). Και ο Χρυσόστομος συχνά επαναλαμβάνει: «Αποδη­μία ο παρών βίος... οδίτης ει... Πανδοχείον εστιν ο παρών βίος» (ΡG 52, 401). Είναι η συνείδηση, που φθάνει μέχρι τους νεώτερους Πατέρες μας, όπως ο Πατροκοσμάς: «Ημείς, Χριστιανοί μου, έλεγε, δεν έχομεν εδώ πατρίδα. Δια τούτο και ο Θεός μας έβαλε τον νουν μας εις το επάνω μέρος, δια να στοχαζώμεθα πάντοτε την ουράνιον βασιλείαν, την αληθινήν πατρί­δα μας».

ς) Η ευρύτητα της σκέψης των τριών Ιεραρχών φαίνεται από την θετική αξιολόγηση της τεχνικής παιδείας, της οποίας δέχονται την χρησιμότητα και σπουδαιότητα. Σε εποχή που οι χειρωνακτικές τέχνες ονομάζονταν «βάναυσοι», θα πει ο Χρυσόστομος: «Μη καταφρονώμεν των από χειρών τρεφομένων, αλ­λά μάλλον αυτούς μακαρίσωμεν δια τούτο» (ΡG 51, 193). Προτρέπει μάλιστα, να θαυμάζουμε τον λασπω­μένο και μουτζουρωμένο εργάτη (ΡG 61, 1017). Εντροπή πρέπει να προκαλούν μόνο «οι εική τρεφόμενοι και αργούντες», όσοι χρησιμοποιούν υπηρέτες και ζουν με τον κόπο των άλλων (ΡG 61, 47).

ζ) Η παιδεία κατά τους Τρεις Ιεράρχες είναι ζή­τηση της Αλήθειας και μύηση σ' αυτήν. Αυτό σημαί­νει και ο ελληνικός όρος φιλοσοφία. Η ζητούμενη δε σοφία είναι κατ' αυτούς ο Ιησούς Χριστός ως ένσαρκη Παναλήθεια. Η επιστήμη θεραπεύεται ως λειτουρ­γία ψηλάφησης των θείων ενεργειών μέσα στην Κτί­ση. Οι τέχνες ασκούνται ως πραγμάτωση της ψυχής του ανθρώπου και αλληλοδιακονία. Η ζήτηση της Αλήθειας (φιλοσοφία), η αγάπη για το ωραίο (φιλο-καλία), η θεραπεία του δικαίου, αστασίαστα συστατικά της ανθρώπινης ύπαρξης, καταφάσκονται από τους Πατέρες μας και κυρίως από τον Μ. Βασίλειο, που κατείχε σε υπέρτατο βαθμό όλες τις επιστήμες στην ε­ποχή του (ΡG 31, 389-392. 416).

η) Ο απώτερος όμως σκοπός της παιδείας είναι κατά τους Πατέρες μας η ολοτελής ένταξη του ανθρώ­που στο συλλογικό-κοινωνικό σώμα. Είναι, συνεπώς, παιδεία κοινωνική, ανατρεπτική κάθε πραγματικής ή υποθετικής σύγκρουσης προσώπου και κοινωνίας. Ο Μ. Βασίλειος είναι ο οργανωτής του κοινοβίου, ως συνέχειας των αρχαίων ελληνικών «κοινών», τα οποία εθαύμαζε («αιδεσθώμεν τα των Ελλήνων κοινά», έλεγε).

Η παιδεία που ενσάρκωσαν και υπηρέτησαν οι Τρεις Ιεράρχες θεμελιώνει και υποστασιώνει ένα πο­λιτισμό, που βρίσκεται στα πνευματικοκοινωνικά θε­μέλια της αρχαίας Ευρώπης. Το ερώτημα όμως, που προκύπτει είναι, ποια σχέση έχει η σημερινή Ευρώ­πη, σ' όλο το φάσμα της, με την πολιτιστική αυτή πα­ράδοση. Φοβούμαι ότι, ενώ εμείς οι ορθόδοξοι διασώ­ζουμε ακόμη απτά ίχνη αυτού του ήθους, στον δυτικό κόσμο η Παιδεία αυτή έχει πια χαθεί.

6. Η Ευρώπη, σχεδόν στο σύνολό της, έχει χάσει τον Θεό των πατέρων της. Ο Θεός είναι το πρόβλημα της Ευρώπης. Εντασσόμενος μέσα σε δικανικά και φιλοσοφικά σχήματα, έγινε αγνώριστος. Μετά την έ­ξωση του Θεού από τον κόσμο (Deismus), έφθασε ο δυτικός κόσμος τον 20ο αιώνα στην «θεολογία του θανάτου του Θεού» (του νεκρού Θεού), ενός Θεού που δεν έχει πια σχέση με τον άνθρωπο και τον κόσμο. Μαζί όμως με τον Θεό χάθηκε και ο άνθρωπος και η δυνατότητα σύμπηξης αδελφικής κοινωνίας, παρά την καύχηση για την ανάπτυξη της επιστήμης, που καταν­τά επιστημοπληξία. Διότι, όπως παρατήρησε ο Μα­κρυγιάννης: «Αυτείνοι ( = οι Ευρωπαίοι) είναι άνθρω­ποι χωρίς ηθική και πίστη, και κρίμα στα φώτα τους. ότι ο άνθρωπος κάνει τα φώτα και όχι τα φώτα τον άνθρωπο»!

Όπως ευστοχότατα έχει επισημάνει και ο μακαρι­στός π. Ιουστίνος Πόποβιτς, Σέρβος ορθόδοξος Θεο­λόγος και πρώην Καθηγητής του Πανεπιστημίου Βε­λιγραδίου: «Ιδού εις τι μετεβάλλετο και τελικώς μετε­βλήθη από την Αναγέννησιν έως σήμερον η Ευρώπη. εις εργαστήριον ρομπότ. Το δε ρομπότ είναι ο αθλιώτερος τύπος ανθρώπου. Όστις έχει οφθαλμούς δια να βλέπη, ας ίδη. δεν υπήρξεν επί του πλανήτου αθλιώτερος, ασχημότερος και απανθρωπότερος άνθρωπος από το ευρωπαϊκό ρομπότ... Άνθρωπος χωρίς Θεό και χω­ρίς ψυχήν... Αφού εφόνευσε τον Θεόν και την ψυχήν μέσα του ο τύπος κάθε ευρωπαίου ανθρώπου... βαθμηδόν αυτοκτονεί. Διότι η αυτοκτονία είναι ο αναπόφευ­κτος ακόλουθος της Θεοκτονίας». Ο άνθρωπος αυτός διεκτραγωδήθηκε από τον μεγάλο Charly Chaplin, ως ο «ανθρωπάκος του εργοστασίου» στην πρωτοπορια­κή ταινία του «Modern Times» (Μοντέρνοι καιροί). Μετά την αυτοϋποδούλωσή του στην τεχνολογία του ο δυτικός άνθρωπος, αυτοϋποδουλώνεται σήμερα και στην επιστήμη του (λ.χ. την Βιοτεχνολογία ή την Γε­νετική Μηχανική).

Έτσι όμως φθάσαμε στον «ανθρωπισμό» της Pax Americana και του ΝΑΤΟ και την «ανθρωπιστική βοήθεια» των Νεοεποχιτών. Αυτός είναι ο δρόμος, που πέρασε από την φραγκική φεουδαρχία, την κρατικοποίηση του Χριστιανισμού, την Ιερά Εξέταση, τους Σταυροφόρους, τον Ναπολέοντα, τον Χίτλερ και τον Στάλιν. Είναι το παράγωγο μιας παιδείας, που έ­χασε την πνευματική λειτουργία της καθαρής καρ­διάς, δίνοντας απόλυτη προτεραιότητα στον κατ' επί­φαση «ορθό λόγο» (την Raison), που παρουσιάζει την σχιζοφρένεια να διανοείται μεν βαθυστόχαστα ή να δημιουργεί στην Τέχνη, αλλά παράλληλα να κατεργά­ζεται την εξόντωση αθώων, όπως συνέβαινε με τους χιτλερικούς στρατιωτικούς-καλλιτέχνες και όπως συμβαίνει σήμερα με τις ληστρικές επεμβάσεις στο Κόσοβο, το Αφγανιστάν, το Ιράκ και όπου αλλού.

7. Τα συστατικά της αγωγής των τριών Ιεραρχών, που συνοπτικά εξεθέσαμε παραπάνω, ήταν κοινή κλη­ρονομιά Ανατολής και Δύσης την πρώτη χιλιετία. Η Ανατολή επί αιώνες ήταν η πνευματική μητέρα και τροφοδότρια της δυτικής ευρωπαϊκής κοινωνίας (ex Oriente lux). Με την αρχή όμως της «μετακένωσης» του Αδαμαντίου Κοραή μάθαμε στους τελευταίους αιώνες να θαυμάζουμε τα «φώτα της Ευρώπης» (ex Occidente lux). Η μανία του εξευρωπαϊσμού, μάλιστα, μας μετέβαλε σε αξιοθρήνητους ουραγούς της Ευρώπης, όχι μόνο πολιτικά και στρατιωτικά, αλλά και πνευματικά και πολιτιστικά.

Η παιδεία, συνεπώς, των τριών Ιεραρχών, που σώζει την πεμπτουσία της ελληνικής και της ορθόδο­ξης κληρονομιάς, είναι η παιδεία, που χρειάζεται η Ε­νωμένη Ευρώπη σήμερα, για να ξαναβρεί τα υπαρκτικά και πνευματικά θεμέλιά της. Ο νομπελίστας του 2002 Ίμρε Κέρτες, ο συγγραφέας του «μυθιστορήμα­τος ενός ανθρώπου δίχως πεπρωμένο», ο άνθρωπος που επέζησε από τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως των Ναζί, αλλά πιστεύει ότι τραγωδίες σαν αυτές του ολοκαυτώματος και των γκουλάκ μπορούν να επαναλη­φθούν, υπεστήριξε πρόσφατα ότι «πρέπει να δημιουρ­γήσουμε νέες αξίες, ένα νέο σύστημα, για να υπερα­σπιστούμε την Ευρώπη και τις ευρωπαϊκές ιδέες (εφημ. «Ελευθεροτυπία» 9.1.2008). Η σκέψη όμως ότι ευρωπαϊκές ιδεολογικές συλλήψεις ήταν και οι τρα­γωδίες, που αυτός δίκαια καταδικάζει, με κάνει να πι­στεύω, ότι αυτό που χρειάζεται σήμερα η Ευρώπη, δεν είναι νέες ιδέες, αλλά επανανακάλυψη του πα­λαιού εαυτού της, με βάση την παλαιά πνευματική και πολιτιστική ενότητά της.

Το κρίσιμο όμως ερώτημα είναι, αν χωρά σήμερα η παιδευτική πρόταση των Τριών Ιεραρχών στο αξιο­λογικό σύστημα του ενωμένου ευρωπαϊκού χώρου. Διότι υπάρχουν δύο ουσιαστικές παρακωλύσεις, που προέρχονται από τις ομάδες, που εξουσιάζουν την Ευ­ρώπη και κατευθύνουν την παιδεία, αλλά και σύνολη τη ζωή της:

Α) Είναι οι Ευρωπαίοι φορείς του καρλομάγνειου επεκτατικού και εξουσιαστικού πνεύματος και της σχετικής με αυτό νοοτροπίας. Από τα ευρωπαϊκά κεί­μενα, που αναφέρονται σε θέματα παιδείας, διαπιστώ­νεται η επιδίωξη βαθμιαίας καθολικής ενιαιοποίησης, για την δημιουργία ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής, πολιτισμικής και ιστορικής συνείδησης. Αυτό επιβε­βαιώνεται από τα υποστηριζόμενα από τον εκφραστή της Νέας Εποχής καθηγητή Samuel Hantington και την κυρίαρχη θέση για νέα ανάγνωση, κατανόηση και γραφή της Ιστορίας. (Εδώ ακριβώς ανήκει και ο βα­θύτερος προβληματισμός του διαβόητου εγχειριδίου της ΣΤ' Δημοτικού). Η πολιτιστική πρόταση, συνεπώς, των Τριών Ιεραρχών, που ταυτίζεται με τον πο­λιτισμό της αρχαίας Ευρώπης, δεν γίνεται ευχάριστα δεκτή, διότι αναιρεί και ανατρέπει αυτόχρημα όλες τις ευρωπαϊκές πραγματώσεις κατά την β' χιλιετία. Γι' αυτό η Ορθοδοξία της Ανατολής μόνον ως ουνιτίζουσα γίνεται δεκτή στον διαχριστιανικό Διάλογο με την «Δύση», πρόθυμη δηλαδή να αναγνωρίσει τον δυτικό πολιτισμό σ' όλο το φάσμα του και να υποταχθεί σ' αυτόν, αυτοαναιρούμενη φυσικά. Ο προβληματισμός αυτός δεν είναι θεωρητικός, όπως δείχνουν τα ίδια τα πράγματα. Το 1996 τέθηκε το θέμα δημιουργίας του «Μουσείου» της Ευρώπης της μετακαρλομάγνειας περιόδου και αποκλείσθηκε σ' αυτό όχι μόνον η Ορθοδοξία, αλλά και η Ελληνι­κή αρχαιότητα. Αλλά και ο Hantington μας συγκατατάσσει με το Ισλάμ, αρνούμενος την σχέση μας με τον δυτικό πολιτισμό. Και ναι μεν σ' αυτό έχει δίκιο, το τραγικό όμως είναι, ότι φθάσαμε σε σημείο να λυπούμεθα για την στάση αυτή της Ευρώπης απέναντί μας και να διαμαρτυρόμεθα κι' όλας. Η απάντηση ό­μως, σε ανάλογη στιγμή, του Μακρυγιάννη προς τον Γάλλο Μαλέρμπ, δείχνει την επιβίωση του πνεύματος των Τριών Ιεραρχών: Όταν ο ευρωπαίος Μαλέρμπ του είπε: «Ένα θα σας βλάψη εσάς, το κεφάλαιον της θρησκείας, όπου είναι αυτήνη η ιδέα σ' εσάς πολύ τυ­πωμένη», εκείνος απάντησε: «Πράγμα τζιβαϊρικόν πο­λυτίμητο, οπού το βαστήξαμεν εις την τυραννία του Τούρκου, δεν το δίνομεν τώρα, ούτε το καταφρονούμε οι Έλληνες... Και τί έχεις εσύ δια μένα τί δοξάζω ε­γώ; ...Και όχι του λόγου σου να μου το ειπής, δεν σ' ακούγω, αλλά κι ο Θεός ο δικός σου να μου το ειπή, δεν σαλεύει το μάτι μου»...

Β) Η δεύτερη παρακώλυση προέρχεται από τους δικούς μας αθεράπευτα ευρωπαϊστές. Οι ευρωπαϊστές, συνεχίζοντας την παράδοση των Ενωτικών της ύστε­ρης βυζαντινής περιόδου και της δουλείας, θεωρούν την απόλυτη ταύτιση (και την πολιτιστική) με την δυ­τική Ευρώπη ως σωτηρία. Σ' αυτούς όμως απάντησε ήδη ο αείμνηστος ελληνομαθής και ελληνολάτρης, αυστριακός διανοούμενος Λαυρέντιος Γκεμερέϋ (†1992), που βλέποντας την ελλαδική υστερία για την ένταξη στην Ενωμένη Ευρώπη, έγραψε: «Νομίζω πως τώρα, που η Ελλάδα θα ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, μπορεί να είναι χρήσιμο για τον Έλληνα να δει τον περίφημο Ευρωπαϊκό πολιτισμό με πιο κρι­τικό μάτι, για να χάσει λίγο από τον σεβασμό του προς αυτόν τον πολιτισμό, που ακόμα του λείπει. Ε­γώ εύχομαι να τον γλυτώσει...» (Λ. Γκεμερέϋ, Η δύση της Δύσης - η απομυθοποίηση της Ευρώπης και ο Ελ­ληνισμός, Αθήνα 1977, σ. 12).Βέβαια υπάρχει και μια άλλη Ευρώπη, που έχει συνειδητοποιήσει τα παραπάνω και αναγνωρίζει την σημασία γι' αυτήν του πολιτισμού της ορθόδοξης Α­νατολής. Όταν το 1981 έγινε η επίσημη ένταξη της Χώρας μας στην Ενωμένη Ευρώπη, η έγκριτη γαλλι­κή εφημερίδα Le Monde έγραφε με πηχυαία γράμμα­τα: «Η Χώρα της Φιλοκαλίας εισήλθε στην Ευρώ­πη». Φιλοκαλία είναι η πεμπτουσία της ελληνορθόδο­ξης παράδοσης. Πιστεύω ότι το έλεγαν ειλικρινά και για να μας τιμήσουν.Προς αυτή την Ευρώπη οφείλουμε πρωταρχικά να στραφούμε ως Έθνος για την πολιτιστική ολοκλήρω­ση του ευρωπαϊκού χώρου, και αυτό είναι ευκολότερο σήμερα, όταν χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων, με ζωντανή την παράδοση των Τριών Ιεραρχών, ανήκουν πλέον στα τακτικά μέλη της. Αυ­τή η Ευρώπη, που νοσταλγεί την αρχαία ταυτότητά της, μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα πολιτιστική για μια τελεσφόρα και γόνιμη συνάντηση όλων των Κρατών-Μελών της στο έδαφος της κοινής κληρονο­μιάς και ενότητας.

* * *
Βιβλιογραφική επισημείωση

Διεύρυνση της παραπάνω θεματικής βλέπε στις α­κόλουθες μελέτες του ιδίου συγγραφέως:

1. Ελληνορθόδοξη παιδεία και πολιτισμική ταυ­τότητα στους Τρεις Ιεράρχες, στο: Ιχνηλασία πνευ­ματικής σχοινοβασίας (ψηλάφηση καίριων στιγμών στην πορεία του Χριστιανικού Ελληνισμού), Τέρτιος, Κατερίνη 1999, σ. 23-44.

2) Για την Ευρώπη μας με αγάπη, Ακρίτας, Αθή­να 2003.

«ΟΦΕΙΛΗ ΑΓΑΠΗΣ»
π. Γ. Δ. Μεταλληνού ομοτ. Καθ. Πανεπ. Αθηνών

ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ»

ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑΣ, ΠΑΞΩΝ & ΔΙΑΠΟΝΤΙΩΝ ΝΗΣΩΝ κ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ 2016



Ἀγαπητοί μου ἐκπαιδευτικοί καί μαθητές, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,

Σέ καιρούς δίσεκτους Ἐκκλησία καί Σχολεῖο ἐξακολουθοῦμε νά ἑορτάζουμε τήν μνήμη τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, τιμῶντας στά πρόσωπά τους τόν δάσκαλο, εἴτε αὐτός ἀπευθύνεται στούς πολλούς, ὅπως κάνει ἡ Ἐκκλησία στή λειτουργική καί καθημερινή της ζωή, εἴτε σέ λιγότερους, ὅπως γίνεται μέ ἐκεῖνον πού προσφέρει παιδεία στήν τάξη καί στό ἀμφιθέατρο. Διότι «οἱ τρεῖς μέγιστοι φωστῆρες τῆς τρισηλίου θεότητος», ὁ Μέγας Βασίλειος, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὑπῆρξαν, ἐκτός τῶν ἄλλων, καί διδάσκαλοι.
Μέσα ἀπό τό ἔργο τους μαρτυρεῖται ἡ παιδεία τήν ὁποία εἶχαν. Ἡ γνώση τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς σοφίας καί παραδόσεως. Οἱ εἰκόνες ἀπό τόν κόσμο καί τή φύση. Ἡ βαθιά γνώση τῶν ἀνθρωπίνων σχέσεων. Τῆς ψυχῆς τοῦ καθενός. Τῶν συναισθημάτων. Τῆς συμπεριφορᾶς. Τῆς δυνατότητας γιά ἀρετή καί τήν ἴδια στιγμή τῆς ἥττας τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν κακία. Καί προσέφεραν αὐτή τή γνώση, σέ συνδυσμό μέ τή ζωή πού δίδει ἡ πίστη μας. Αὐτή πού βλέπει τόν ἄνθρωπο στήν προοπτική τῆς σχέσεως μέ τόν Χριστό. Πού καθιστᾶ τήν ἀγάπη ὡς ὅ,τι μπορεῖ νά δώσει ἀληθινό νόημα τόσο στή γνώση ὅσο καί στή συνάντηση τοῦ καθενός μας μέ τόν πλησίον του. Αὐτή πού παραμένει ὄχι μόνο παιδαγωγική ἀρετή, ἀλλά καί ὁ τελικός στόχος τοῦ κάθε ἀνθρώπου, αὐτοῦ πού ἔχει πλαστεῖ «κατ’ εἰκόνα Θεοῦ».
Τιμοῦμε τή συνέπεια τῶν λόγων καί τῶν ἔργων τους. Ἦταν στή ζωή τους αὐτό πού δίδασκαν. Ἄνθρωποι τῆς ἀλήθειας. Τῆς προσφορᾶς. Τῆς αὐταπαρνήσεως. Δέν προσκολλήθηκαν στά ἀξιώματά τους, οὔτε ἔγιναν ἐξουσιαστές. Ὑπερασπίστηκαν τήν Ἀλήθεια πού εἶναι ὁ Χριστός καί τήν ἴδια στιγμή ὅ,τι ἦταν ἀληθινό στή ζωή, μή κάνοντας ὑποχωρήσεις καί συμβιβασμούς μπροστά στήν ἐφήμερη δόξα ἤ γιά νά γίνουν εὐχάριστοι στούς πολλούς. Ἀπέδειξαν ὅτι ἀληθινός δάσκαλος εἶναι αὐτός πού δέ φοβᾶται, ἀλλά τολμᾶ. Πού δέν μένει στή θεωρία, ἀλλά ζεῖ στήν πράξη ὅ,τι πιστεύει. Ὅτι μέριμνά του δέν εἶναι ἁπλῶς τό νά προσφέρει μόνο γνώσεις, ἀλλά καί νά ποιεῖ ἦθος. Νά καλλιεργεῖ ψυχές. Καί νά ὑπερασπίζεται μέχρι τέλους τῆς ζωῆς του τίς ἀξίες τίς ὁποῖες ὑπηρετεῖ.
Αὐτό τό παράδειγμα ἄς εἶναι γιά ὅλους μας, μικρότερους καί μεγαλύτερους, ἡ ἀφορμή νά δοῦμε τήν παιδεία μας στήν προοπτική τῆς συνέπειας λόγων καί ἔργων, στήν προοπτική τῆς διακονίας τῆς ἀλήθειας, τοῦ συνδυασμοῦ τῆς γνώσεως γιά τόν κόσμο καί τόν ἄνθρωπο μέ τή γνώση τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία προσθέτει ὀμορφιά καί σώζει καί στόν παρόντα χρόνο καί στήν αἰωνιότητα.
Ἄς ἀντλοῦμε λοιπόν περιεχόμενο ἀπό τή ζωή καί τό ἔργο τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καί Σχολεῖο καί Ἐκκλησία ἄς συνεργαζόμαστε γιά νά δίδουμε ἀπό κοινοῦ ἀξίες καί οὐσιαστικό περιεχόμενο στήν ζωή μας.
Χρόνια Πολλά, εὐλογημένα καί φωτισμένα!

Μέ πατρική ἀγάπη και θερμές εὐχές,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ

Ο ΚΕΡΚΥΡΑΣ, ΠΑΞΩΝ & ΔΙΑΠΟΝΤΙΩΝ ΝΗΣΩΝ
ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ