Είπε ο Αββάς Ιάκωβος: «Όταν σε επαινούν, πρέπει να συλλογίζεσαι τις αμαρτίες σου και να νιώθεις ότι δεν αξίζεις τα λεγόμενα» (Από το «Γεροντικό»).
Το ερώτημα πόση εμπιστοσύνη στον εαυτό μας πρέπει να έχουμε απασχολεί πολλούς. Η απουσία της γεννά άγχος και φόβο. Η πληθώρα της γεννά αλαζονεία. Πόσο εύκολο είναι να βρεις το μέτρο;
Οι γονείς αισθάνονται την ανάγκη να επαινούν τα παιδιά τους, για να μην αναπτύσσεται σ’ αυτά σύμπλεγμα κατωτερότητας, μειονεξίας. Κάποτε τα υπερεπαινούν. Δεν θέλουν να ακούσουν κριτική γι’ αυτά, ακόμη κι αν οι ίδιοι γνωρίζουν την πραγματική τους κατάσταση. Όταν τα παιδιά τους στο σχολείο δεν φέρονται σωστά, γι’ αυτούς τους γονείς φταίνε οι άλλοι, οι δάσκαλοι, τα άλλα παιδιά, το σύστημα, ποτέ τα παιδιά τους και ποτέ οι ίδιοι. Αν δεχτούν ότι υπάρχει ευθύνη, νιώθουν ότι τα παιδιά τους θα απογοητευτούν, θα πληγωθούν, θα απορριφθούν. Κι έτσι, εθελοτυφλούν. Ποτέ όμως κάποιος δεν έχασε αναλαμβάνοντας την ευθύνη για τα λάθη του. Άλλωστε, ο άνθρωπος δεν επιλέγει προφανώς πάντοτε το σωστό, βιώνει ήττες και αποτυχίες, ο χαρακτήρας του έχει σημεία τα οποία δυσκολεύουν τη συνύπαρξη, όπως επίσης ακόμη και αυτοί που αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και λειτουργούν ηγετικά έχουν κακές στιγμές. Ο συνεχής έπαινος γεννά ψευδαισθήσεις. Και όταν ο άνθρωπος βρεθεί κατάματα με την αλήθεια για τη ζωή και τα έργα του, τότε απογοητεύεται ακόμη περισσότερο από τον εαυτό του, διότι το παραμύθι ότι πάντα φταίνε οι άλλοι κάποτε θα τελειώσει. Δεν θα έχει μάθει όμως να επανατοποθετεί τη ζωή του σε νέες βάσεις και η πρώτη φορά θα μετατίθεται στο μέλλον, καθώς η ψευδαίσθηση του τέλειου θα του σκοτίζει τον νου και την ματιά, αυτή που κανονικά πρέπει να βλέπει όχι μόνο έξω αλλά και μέσα.
Η ασκητική παράδοση της Εκκλησίας μάς επισημαίνει ότι χρειάζεται να έχουμε πάντοτε κατά νουν τις αμαρτίες μας, ιδίως όταν μας επαινούν. Ο έπαινος προφανώς και φέρνει χαρά. Σκοτίζει όμως και τον νου μας. Μας κάνει να επαναπαυόμαστε, να περηφανευόμαστε, να νιώθουμε ότι αξίζουμε, χωρίς να μπορούμε να δούμε την πραγματική μας εικόνα. Αξίζουμε, ναι. Είμαστε εικόνες Θεού. Για χάρη μας ο Θεός έγινε άνθρωπος και σταυρώθηκε για μας. Για χάρη μας δίδεται η ανάσταση. Υπάρχει η Εκκλησία. Υπάρχει η άφεση. Για χάρη μας η αγάπη. Πώς να μην αξίζουμε αν βλέπουμε την ύπαρξή μας ως δώρο Θεού;
Η αξία μας όμως είναι και μία κλήση στην οδό της αγάπης, του μοιράσματος, όπως επίσης και της αναγνώρισης των αμαρτιών μας ως αστοχιών να βρούμε τον Θεό και τον συνάνθρωπο σε κοινωνία συνύπαρξης και αλήθειας. Γι’ αυτό και δεν θα πρέπει να λησμονούμε τις σκοτεινές πλευρές του εαυτού μας ούτε να τις κρύβουμε τουλάχιστον από εμάς τους ίδιους. Όχι για να μελαγχολήσουμε και να αισθανθούμε αποτυχημένοι και να αυτοεξουθενωνόμαστε. Γιατί κι αυτό κρυφός εγωισμός είναι, ότι δεν τα καταφέρνουμε, ενώ πλαστήκαμε για να τα καταφέρνουμε όχι μόνοι μας, αλλά με τον Θεό μαζί. Η αξία μας λαμπρύνεται εν τη ταπεινώσει μας. Κι αυτό καλούμαστε να δώσουμε στα παιδιά μας. Ότι αξίζουν διότι ο Θεός τα αγαπά, όπως κι εμείς. Αξίζουν όταν μπορούν να δούνε σε τι υστερούν. Αξίζουν όταν μοιράζονται τα χαρίσματά τους. Αξίζουν όταν υπομένουν στις δοκιμασίες, με προσευχή και πίστη.
Η αυτοεκτίμηση δεν είναι πανάκεια. Η εμπιστοσύνη στον Θεό τελικά και μας προσγειώνει στα μέτρα μας, αλλά και μας δίνει τη δυνατότητα να βρούμε ουρανό και συνάνθρωπο. Ας το παλεύουμε.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»
Στο φύλλο της Τετάρτης 24 Σεπτεμβρίου 2025
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου