ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ
Σοφοί δε προσιόντων
"Θεοί μὲν γὰρ μελλόντων, ἂνθρωποι δὲ γιγνομένων,
σοφοὶ δὲ προσιόντων αἰσθάνονται"
Φιλόστρατος, Τὰ ἐς τὸν Τυανέα Ἀπολλώνιον, VIII, 7
Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα.
Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,
πλήρεις και μόνοι κάτοχοι πάντων των φώτων.
Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα
αντιλαμβάνονται. Η ακοή
αυτών κάποτε εν ώραις σοβαρών σπουδών
ταράττεται. Η μυστική βοή
τους έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.
Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν
έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί.
[1915]
Θέαμα η είσοδος. Θέαμα ο θαυματοποιός. Σα να μην υπάρχει αγάπη. Σα να μην υπάρχει μέλλον. Κι ας νιώθουμε όλοι ότι ο χρόνος περνά. Ότι το όνειρο της ζωής δεν μπορείς να το χαρείς αν δεν υπάρχει εκείνο το σημάδι του πικραμένου Λαζάρου που βγήκε έξω μετά από ένα δάκρυ. Εκείνη η φωνή των παιδιών που πανηγυρίζουν γιατί το ένστικτό τους λέει πως ο Προσιών είναι ο γεγονώς άνθρωπος, όχι ο πλήρης φωτός, αλλά ο ίδιος το Φως. Κι εμείς, στην οδό έξω και πάλι, ακούμε ουδέν από την μυστική βοή. Ευλάβεια. Μας λείπει.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
9 Απριλίου 2023 - Κυριακή των Βαΐων
ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ
Για Νάρθουν
Ένα κερί αρκεί. Το φως του το αμυδρό
αρμόζει πιο καλά, θάναι πιο συμπαθές
σαν έρθουν της Aγάπης, σαν έρθουν η Σκιές.
Ένα κερί αρκεί. Η κάμαρη απόψι
να μη έχει φως πολύ. Μέσα στην ρέμβην όλως
και την υποβολή, και με το λίγο φως —
μέσα στην ρέμβην έτσι θα οραματισθώ
για νάρθουν της Aγάπης, για νάρθουν η Σκιές.
Η σκιά του Θεού, διακριτική,
σεβαστική της ελευθερίας μας, πορεία της ταπεινής αγάπης συναντά την ανάγκη μας για φως. Όχι αυτό που κουράζει, αυτό που θορυβεί, αυτό που βγάζει τα πάντα στην επιφάνεια. Εκείνο που πάει ένα βήμα πέρα από την μνήμη, που αγκαλιάζει τις πληγές μας με τρυφερότητα, χωρίς να μένει στο "δεν πειράζει" ή στο "μάθε να ζεις μ' αυτές", αλλά αυτό που σου λέει "σώπα", "δάκρυσε", "συγχώρεσε το μέσα σου", "δώσε μου το χέρι σου". Αυτή η ματιά του Νυμφίου. Είμαι και θα είμαι στη θέση σου μάς λέει. Και δεν είναι όραμα τώρα. Είναι η Αλήθεια.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
10 Απριλίου 2023- Μεγάλη Δευτέρα
ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ
Από υαλί χρωματιστό
Πολύ με συγκινεί μια λεπτομέρεια
στην στέψιν, εν Βλαχέρναις, του Ιωάννη Καντακουζηνού
και της Ειρήνης Aνδρονίκου Aσάν.
Όπως δεν είχαν παρά λίγους πολυτίμους λίθους
(του ταλαιπώρου κράτους μας ήταν μεγάλ’ η πτώχεια)
φόρεσαν τεχνητούς. Ένα σωρό κομμάτια από υαλί,
κόκκινα, πράσινα ή γαλάζια. Τίποτε
το ταπεινόν ή το αναξιοπρεπές
δεν έχουν κατ’ εμέ τα κομματάκια αυτά
από υαλί χρωματιστό. Μοιάζουνε τουναντίον
σαν μια διαμαρτυρία θλιβερή
κατά της άδικης κακομοιριάς των στεφομένων.
Είναι τα σύμβολα του τι ήρμοζε να έχουν,
του τι εξ άπαντος ήταν ορθόν να έχουν
στην στέψι των ένας Κυρ Ιωάννης Καντακουζηνός,
μια Κυρία Ειρήνη Aνδρονίκου Aσάν.
Ζητάς τους ταλαντούχους, μα ξεχνάς εκείνους που έκρυψαν το τάλαντο. Ξεχνάς τους ξοδευτές του για τα δικά τους. Αυτούς που εξουσιάζουν στις πλάτες των άλλων, ενώ το στέμμα τους δεν είναι τίποτε άλλο παρά γυαλί χρωματιστό. Αυτός που κρύβει το τάλαντο, τουλάχιστον δεν κάνει κακό. Αυτός που προσποιείται ότι το έχει, που το ξοδεύει χωρίς αγάπη, που πορεύεται γυμνός, θα μείνει στην μοναξιά του. Δεν θέλει θόρυβο ο Θεός. Δεν θέλει όμως και της καρδιάς την φτώχεια.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
11 Απριλίου 2023- Μεγάλη Τρίτη
ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ
Νόησις
Τα χρόνια της νεότητός μου, ο ηδονικός μου βίος –
πώς βλέπω τώρα καθαρά το νόημά των.
Τί μεταμέλειες περιττές, τί μάταιες...
Αλλά δεν έβλεπα το νόημα τότε.
Μέσα στον έκλυτο της νεότητός μου βίο
μορφώνονταν βουλές της ποιήσεώς μου,
σχεδιάζονταν της τέχνης μου η περιοχή.
Γι’ αυτό κ’ η μεταμέλειες σταθερές ποτέ δεν ήσαν.
Κ’ η αποφάσεις μου να κρατηθώ, ν’ αλλάξω
διαρκούσαν δύο εβδομάδες το πολύ.
[1918]
Είναι το Πρόσωπό του που μας λείπει, για να κρατήσουν οι μεταμέλειές μας. Το βλέμμα που αγαπά. Ο λόγος της σιωπής Του. Αυτός που βλέπει την καρδιά. Μα επιμένουμε όλα να τα κάνουμε μόνοι μας. Να βρούμε τον ποιητικό μας λόγο στις επιθυμίες που μας αφήνουν νεκρούς. Κι έτσι προσπερνάμε την γυναίκα που άλειψε με μύρο, που έκλαψε, που αφέθηκε. Πώς να νοιώσεις την ομορφιά, όταν μιμείσαι και δεν ζεις, προχωρώντας ένα βήμα έξω από το πικρό σου Εγώ;
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
12 Απριλίου 2023- Μεγάλη Τετάρτη
ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ
Άννα Δαλασσηνή
Εις το χρυσόβουλλον που έβγαλ’ ο Aλέξιος Κομνηνός
για να τιμήσει την μητέρα του επιφανώς,
την λίαν νοήμονα Κυρίαν Άννα Δαλασσηνή —
την αξιόλογη στα έργα της, στα ήθη —
υπάρχουν διάφορα εγκωμιαστικά:
εδώ ας μεταφέρουμε από αυτά
μια φράσιν έμορφην, ευγενική
«Ου το εμόν ή το σον, το ψυχρόν τούτο ρήμα, ερρήθη».
"Δεν λέχθηκε ποτέ: το δικό σου ή το δικό μου". Ο τρόπος του Χριστού. Η αγάπη. Η ταπεινότητα. Η κοινωνία. Γιατί Εκείνος δωρήθηκε σε μας. Έγινε ένα. Αγάπησε και δεν κράτησε τίποτα για Εκείνον. Ούτε την ζωή. Κι αυτό είναι η ευγένεια και η αρχοντιά του Θεού. Το δικό Του "το εμόν" έγινε "ημέτερον". Το δικό μας "το εμόν" έγινε "τα σα εκ των σων";
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
13 Απριλίου 2023- Μεγάλη Πέμπτη
ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ
Είγε ετελεύτα
Πού απεσύρθηκε, πού εχάθηκε ο Σοφός;
Έπειτ’ από τα θαύματά του τα πολλά,
την φήμη της διδασκαλίας του
που διεδόθηκεν εις τόσα έθνη
εκρύφθηκ’ αίφνης και δεν έμαθε κανείς
με θετικότητα τι έγινε
(ουδέ κανείς ποτέ είδε τάφον του).
Κύριε, προσκυνούμε τα πάθη Σου, βλέπουμε τον Σταυρό Σου, δακρύζουμε μπροστά στον Επιτάφιό Σου, περιμένουμε την Ανάστασή Σου, αλλά είσαι για μας κρυμμένος. Πιστεύουμε ότι βρίσκεσαι στα προφανή, μα Εσύ κουρνιάζεις στην καρδιά εκείνου που δεν φοβάται να χάσει, στο χέρι εκείνου που δεν φοβάται να δώσει, στο στόμα εκείνου που δεν φοβάται να μιλήσει μπροστά στις κλαγγές των όπλων της κάθε εξουσίας κι αφού πει την αλήθεια σιωπά, στα μάτια εκείνου που κοιτά στην καρδιά, στ' αυτιά εκείνου που θέλει να ακούσει, στην ψυχή εκείνου που έμαθε να μετρά μόνο την ομορφιά που κρατά. Άμποτες, σε ένα δράμι συγχώρεσης να Σε βρούμε. Για να δεθούν τα προφανή με τον βαθύτερο πόθο μας, που συχνά είναι κρυμμένος απ' την ίδια μας την σκέψη: από την Αγάπη να περάσουμε στην Ανάσταση!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
14 Απριλίου 2023- Μεγάλη Παρασκευή
ΜΕΓΑ ΣΑΒΒΑΤΟ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ
Άγε, ω βασιλεύ Λακεδαιμονίων
Δεν καταδέχονταν η Κρατησίκλεια
ο κόσμος να την δει να κλαίει και να θρηνεί·
και μεγαλοπρεπής εβάδιζε και σιωπηλή.
Τίποτε δεν απόδειχνε η ατάραχη μορφή της
απ’ τον καϋμό και τα τυράννια της.
Μα όσο και νάναι μια στιγμή δεν βάσταξε·
και πριν στο άθλιο πλοίο μπει να πάει στην Aλεξάνδρεια,
πήρε τον υιό της στον ναό του Ποσειδώνος,
και μόνοι σαν βρεθήκαν τον αγκάλιασε
και τον ασπάζονταν, «διαλγούντα», λέγει
ο Πλούταρχος, «και συντεταραγμένον».
Όμως ο δυνατός της χαρακτήρ επάσχισε·
και συνελθούσα η θαυμασία γυναίκα
είπε στον Κλεομένη «Άγε, ω βασιλεύ
Λακεδαιμονίων, όπως, επάν έξω
γενώμεθα, μηδείς ίδη δακρύοντας
ημάς μηδέ ανάξιόν τι της Σπάρτης
ποιούντας. Τούτο γαρ εφ’ ημίν μόνον·
αι τύχαι δε, όπως αν ο δαίμων διδώ, πάρεισι»
Και μες στο πλοίο μπήκε, πηαίνοντας προς το «διδώ».
[1929]
Θέλει αξιοπρέπεια ο θάνατος. Να είναι αντάξιος της ζωής. Πονά. Δεν είναι όμως το τέλος. Ξενοπρεπώς οι ψυχές μας εγκαταλείπονται στον Άδη. Πλασθήκαμε για να ζούμε. Και είναι ό,τι μας δίνει το θέλημά Του. Η φύση, ο χρόνος, τα λάθη και τα πάθη συρρικνώνουν την πορεία μας. Όμως ελπίζουμε! Και προχωράμε με γενναιότητα προς το τέλος, που γίνεται καινούργια αρχή. Διότι Εκείνος πρώτος πέρασε από το τέλος για να γίνει η Αρχή. Κι απλώνει το χέρι στο γένος μας. Στον άντρα και στη γυναίκα. Για να μας τραβήξει στην χαρά και στο Φως. Αρκεί μέσα μας να έχουμε ένα δράμι σταυρού, ένα δράμι θυσίας, ένα δράμι αγάπης.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
15 Απριλίου 2023- Μέγα Σάββατο
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ
Ουκ έγνως
Για τες θρησκευτικές μας δοξασίες —
ο κούφος Ιουλιανός είπεν «Ανέγνων, έγνων,
κατέγνων». Τάχατες μας εκμηδένισε
με το «κατέγνων» του, ο γελοιωδέστατος.
Τέτοιες ξυπνάδες όμως πέρασι δεν έχουνε σ’ εμάς
τους Χριστιανούς. «Ανέγνως, αλλ’ ουκ έγνως· ει γαρ έγνως,
ουκ αν κατέγνως» απαντήσαμεν αμέσως.
Είναι δυνατόν να αναστήθηκε; Ο δάσκαλος; Ο μύστης; Ο προφήτης; Ο άνθρωπος; Αφού ο θάνατος είναι το τέρμα, η ζωή καταλήγει στο μηδέν και το μόνο νόημα είναι το παρόν. Κι όμως. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει. Ο Θεάνθρωπος κατήλθε μέχρις Άδου ταμείων, όχι για να μείνει, αλλά για να πάρει μαζί Του τους απ' αιώνων θανέντας. Και το θαύμα της πίστης στην Ανάσταση, μαζί με τις καιόμενες καρδιές, κρατά αυτόν που γινώσκει, αυτόν που είναι ερωτευμένος με το Πρόσωπο, στην ελπίδα και στο Φως. Ανέστη!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
16 Απριλίου 2023- Κυριακή του Πάσχα
ΝΙΑ ΔΕΥΤΕΡΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ
Στην εκκλησία
Την εκκλησίαν αγαπώ — τα εξαπτέρυγά της,
τ’ ασήμια των σκευών, τα κηροπήγιά της,
τα φώτα, τες εικόνες της, τον άμβωνά της.
Εκεί σαν μπω, μες σ’ εκκλησία των Γραικών·
με των θυμιαμάτων της τες ευωδίες,
μες τες λειτουργικές φωνές και συμφωνίες,
τες μεγαλοπρεπείς των ιερέων παρουσίες
και κάθε των κινήσεως τον σοβαρό ρυθμό —
λαμπρότατοι μες στων αμφίων τον στολισμό —
ο νους μου πηαίνει σε τιμές μεγάλες της φυλής μας,
στον ένδοξό μας Βυζαντινισμό.
Το Πάσχα εντός του ναού, το Πάσχα εκτός. Ο επισκέπτης, ο πιστός. Η χαρά της παράδοσης, η εμπειρία της σχέσης. Ο άνθρωπος που κάνει μια στάση στην πορεία της ζωής, ο άνθρωπος που βρίσκει την Ζωή. Ο ρυθμός κι ο στολισμός, η καρδιά που αφουγκράζεται το μυστήριο της καινούργιας αρχής. Ο θάνατος που περιμένει, η ανάσταση που ξεκινά από το παρόν. Μπορούμε να κάνουμε ένα βήμα από την πρώτη πρόταση στην δεύτερη; Από το χθες στο αύριο; Από το φως της λαμπάδας, στο φως της καρδιάς; Από την αγάπη για τους δικούς μας στην αγάπη για όλο τον κόσμο; Έχει αύριο η φυλή μας ή μένει στον Βυζαντινισμό της; Η απάντηση περνά από μένα, από σένα, από τους άλλους, σε μένα, σε σένα, στους άλλους. Είμαστε μαζί Του;
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
17 Απριλίου 2023- Νια Δευτέρα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου