Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ & ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ κ. ΙΕΡΟΘΕΟΥ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΤΡΩΝ

 Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας ὁ θεολόγος τοῦ Μεσσία

Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Πατρῶν κ. Χρυσόστομε

Σεπτή τῶν Ἱεραρχῶν χορεία

Τίμιον Πρεσβυτέριον, Χριστοῦ Διακονία

Ἄρχοντες τοῦ τόπου αὐτοῦ

Περιούσιε λαέ τοῦ Κυρίου

Ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Ἀνδρέας, ὁ Πρωτόκλητος, ἑορτάζεται σήμερα λαμπρῶς στήν Πάτρα, τήν πόλη τοῦ μαρτυρίου του. Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας ἦλθε μέχρι τήν Πάτρα ἀπό πίστη καί ἀγάπη στόν Χριστό, τόν ὁποῖο ἐπίστευσε ὡς Θεάνθρωπο καί ἔχυσε τό αἷμα του, πάνω στόν Σταυρό, μιμούμενος τόν δάσκαλό του, τόν Χριστό καί ἔτσι ἐπιβεβαίωσε τήν πίστη του. Ἡ Πάτρα εἶναι ἡ μόνη πόλη στήν Ἑλλάδα πού ἔχει τήν εὐλογία νά μαρτυρήση σέ αὐτήν ἕνας Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ, καί μάλιστα ὁ Πρωτόκλητος. Καμμία ἄλλη πόλη τῆς Ἑλλάδος δέν ἔχει αὐτή τήν τιμή.

Συγχρόνως, ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας εἶναι ἕνας οἰκουμενικός Ἀπόστολος, ὄχι μόνον γιατί εἶναι ὁ ἱδρυτής τῆς Ἐκκλησίας τοῦ τότε Βυζαντίου, σήμερα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἀλλά γιατί τιμᾶται σέ ὅλο τόν κόσμο, ἰδιαιτέρως ἀπό τούς βόρειους Χριστιανούς, Σέρβους, Βουλγάρους, Ρουμάνους, Ρώσους, Ἰταλούς, Γεωρ­για­νούς, ἀλλά καί στά πέρατα τῆς οἰκουμένης. Πολλές Ἐκκλησίες τόν διεκδικοῦν καί τόν τιμοῦν.

Πρίν λίγες ἡμέρες μέσα στό Πρόγραμμα τῶν Πρωτοκλη­τείων, ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρῶν κ. Χρυσόστομος, ἀγαπητός ἐν Χριστῷ ἀδελφός, μέ τούς ἐκλεκτούς συνεργάτες του συνδιοργάνωσε μέ τό Ἵδρυμα «Ἀπόστολος Ἀνδρέας» ἀπό τήν Ρωσία ἕνα ἐνδιαφέρον Διεθνές Συνέδριο μέ θέμα: «Εὑρήκαμε τόν Μεσσίαν. Τό μήνυμα τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου στόν σύγχρονο κόσμο». Ἀνακοινώθηκαν σημαντικές εἰσηγήσεις γιά τήν ἀγάπη τῶν λαῶν στόν Πρωτόκλητο, ἀλλά καί γιά τό μήνυμα τοῦ ἔργου καί τῆς μαρτυρίας του στόν σύγχρονο κόσμο. Ἦταν ἕνα Συνέδριο πού τόνισε τήν οἰκουμενικότητα τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου, ἀλλά καί τήν ἐπικαιρό­τητα τῆς ζωῆς του καί τοῦ μαρτυρίου του.

Ὁ ἅγιος Ἀνδρέας ἦταν ἕνας ἐμπειρικός θεολόγος, γνώρισε πρῶτος τόν Χριστό, πού εἶναι ὁ πραγματικός Θεός Λόγος, ἤτοι Θεολόγος. Μπορῶ νά προσθέσω ὅτι ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Ἀνδρέας ἦταν ἕνας θεολόγος τοῦ Μεσσία «ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον Χριστός» (Ἰω. α΄, 42).

Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι: Πῶς ὁ ἅγιος Ἀνδρέας κατάλαβε τήν λέξη Μεσσίας καί τί ἀκριβῶς ἐννοοῦσε; Πρόκειται γιά μιά μεσ­σια­νική προσδοκία πού ὑπῆρχε στήν ἐποχή του μεταξύ τῶν Ἰουδαίων, γιά τήν ἐμφάνιση ἑνός πολιτικοῦ ἄρχοντος γιά νά τούς ἐλευθερώση ἀπό τήν κυριαρχία στούς Ρωμαίους ἤ πρόκειται γιά τήν ἐμπειρική πίστη πού συνδέεται μέ τόν Χριστό ὡς ἀληθινό Θεό πού σαρκώθηκε; Ἰσχύει τό δεύτερο.

Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας ἤδη πρίν πῆ αὐτήν τήν φράση παρευρι­σκόταν μέ τόν Ἰωάννη τόν Θεολόγο πλησίον τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, τόν ἄκουσε νά λέγη γιά τόν Ἰησοῦ, «ἴδε ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ» (Ἰω. α΄, 36) καί Τόν ἀκολούθησε. Σέ κάποια στιγμή «στραφείς ὁ Ἰησοῦς καί θεασάμενος αὐτούς ἀκολουθοῦντας λέγει αὐτοῖς∙ τί ζητεῖτε;». Ἐκεῖνοι ζήτησαν νά μάθουν ποῦ μένει. Ὁ Χριστός τούς ἀπάντησε: «Ἔρχεσθε καί ἴδετε». Καί «ἦλθον οὖν καί εἶδον ποῦ μένει, καί παρ’ αὐτῷ ἔμειναν τήν ἡμέραν ἐκείνην» (Ἰω. α’ 38-40).

Κατά τήν ἑρμηνευτική διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας αὐτή ἦταν μιά θεωρία τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ –αὐτό σημαίνει «στραφείς ὁ Ἰησοῦς καί θεασάμενος αὐτούς»– καί οἱ δύο αὐτοί μαθητές παρέμειναν τήν ἡμέρα ἐκείνη μέσα στήν δόξα Του, καί κατάλαβαν ὅτι αὐτός εἶναι Υἱός τοῦ Θεοῦ.

Μέσα σέ αὐτήν τήν προοπτική πρέπει νά ἑρμηνεύσουμε καί τόν λόγο τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου: «Εὑρήκαμεν τόν Μεσσίαν». Ἔτσι πέ­ρασε ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη στήν Καινή Διαθήκη, ὅπως ἑρμή­νευσαν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τήν λέξη Μεσσίας.

Στήν Παλαιά Διαθήκη ἡ λέξη Μεσσίας –πού στά ἑλληνικά μεταγράφεται Χριστός– ἀναφερόταν στούς ἀνθρώπους πού ἐχρίοντο. Στήν ἀρχή ἦταν οἱ βασιλεῖς, ὅπως ὁ Δαβίδ, στήν συνέχεια μετά τήν βαβυλώνεια αἰχμαλωσία χρίονταν οἱ Ἱερεῖς, ἰδιαιτέρως ὁ Ἀρχιερεύς. Αὐτοί ἐχρίοντο γιά νά κυβερνοῦν τόν λαό. Ἔτσι, ὁ Μεσσίας ἦταν ἄνθρωπος, ὁ Χριστός Κυρίου.

Ὅταν ὁ Ἰσραηλιτικός λαός αἰχμαλωτίσθηκε στούς Ρωμαίους, τότε οἱ Ἑβραῖοι ἀνέμεναν ἕναν Μεσσία, ἕναν ἐλευθερωτή. Ἄλλοι ἀνέμεναν ἕναν βασιλικό Μεσσία, δηλαδή ἕναν Βασιλέα, καί ἄλλοι ἀνέμεναν ἕναν ἱερατικό Μεσσία, δηλαδή ἕναν Ἀρχιερέα. Πάντως, ἕναν ἄνθρωπο, πού θά τούς ἀπελευθέρωνε.

Ὁ Θεός πού ἐμφανιζόταν στήν Παλαιά Διαθήκη στούς Προφῆτες καί τούς δικαίους δέν ἦταν ἕνας Μεσσίας, ἀλλά ὁ Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος, ὁ Γιαχβέ, ὁ Κύριος τῆς δόξης, τό Δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Δέν ἦταν Χριστός, ἀλλά τό Χρίσμα.

Τό σημαντικό εἶναι ὅτι μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, ὁ Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος, δηλαδή τό Δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, προσέλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση, ὁ Θεός ἔχρισε τήν ἀνθρώπινη φύση καί ἐμφανίσθηκε ὁ Μεσσίας – Θεάνθρωπος Χριστός.

Ἑπομένως, ἄλλο εἶναι ὁ Μεσσίας, στήν Παλαιά Διαθήκη, πού εἶναι ἄνθρωπος, καί ἄλλο εἶναι ὁ Μεσσίας στήν Καινή Διαθήκη, πού εἶναι ὁ Θεάνθρωπος Χριστός.

Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ὁ Μέγας Ἀθανάσιος καί οἱ Καππαδόκες Πατέρες τοῦ 4ου αἰῶνος, θεολόγησαν γιά τήν θεότητα τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, ὁμολόγησαν γιά τόν Χριστό ὅτι εἶναι τέλειος Θεός καί τέλειος ἄνθρωπος, ἀναπτύσσοντας ἀκόμη περισσό­τερο τήν πίστη καί ὁμολογία τῶν Ἀποστόλων, ὅπως καταγράφηκε στά κείμενά τους καί περιελήφθησαν στήν Καινή Διαθήκη.

Συνεπῶς, ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας ὁ Πρωτόκλητος μέ τήν γνωστή φράση του «εὑρήκαμεν τόν Μεσσίαν», πού τήν εἶπε ὕστερα ἀπό τήν ἐμπειρική ἀποκαλυπτική θεωρία πού εἶχε, δέν ἐννοοῦσε ὡς Μεσσία τόν ἐπίγειον ἄνθρωπο καί Ἀρχιερέα, ὅπως τόν ἀνέμεναν οἱ σύγχρονοί του, ἀλλά τόν Ἄγγελο Κυρίου, τόν Γιαχβέ, τόν Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελο, ὁ ὁποῖος ἔγινε Μεσσίας μέ τήν ἐνανθρώπηση. Ἦταν διάδοχος τῶν Προφητῶν.

Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας ἦταν ὁ πρῶτος Ἀπόστολος καί πρῶτος θεολόγος πού πέρασε ἀπό τήν Παλαιά στήν Καινή Διαθήκη καί ἀργότερα μέ τήν σταύρωση καί τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί τήν Πεντηκοστή βεβαιώθηκε ἀκόμη περισσότερο γι’ αὐτό. Ἔτσι ἐξηγεῖται γιά τό ὅτι ἔγινε μάρτυρας γιά τόν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, τόν Κύριο τῆς δόξης πού ἐνηνθρώπησε, ἀφοῦ τό μαρτύριο εἶναι καρπός θεωρίας-θέας τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ.

Αὐτόν τόν Χριστόν ἔζησαν καί ὁμολόγησαν ὅλοι οἱ ἅγιοι, Πατέρες, μάρτυρες, ὁμολογητές, ἀσκητές, ἔγγαμοι καί ἄγαμοι.

Δυστυχῶς, στήν σύγχρονη ἐποχή, οἱ ἄνθρωποι στήν πλειοψηφία τους ἀναζη­τοῦν ἄλλους μεσσίες πού δέν χρίονται ἀπό τόν Θεό, ἀλλά ἀπό τήν φιλοσοφία, τήν κοινωνιολογία, τήν οἰκονομολογία, τούς Διεθνεῖς Ὀργανισμούς, τίς λεγόμενες «ἀγορές τοῦ χρήματος», πού ὅλα αὐτά εἶναι σάν μιά ὀργανωμένη θρησκεία μέ τό ἰδιαίτερο «ἱερατεῖο» της, τούς «λειτουργούς» της, τό «εὐαγγέλιό» της καί τούς «ναούς» της, πού εἶναι οἱ τραπεζίτες καί τά κέντρα τοῦ χρήματος. Ἔχει ἐκβληθῆ ὁ Χριστός ἀπό τήν ζωή πολλῶν ἀνθρώπων πού ζοῦν σήμερα στόν πλανήτη τῆς γῆς.

Ἀλλά καί σέ πολλούς θρησκευτικούς καί Χριστιανικούς κύ­κλους, Ὀρθοδόξους καί μή, δέν γίνεται ἀποδεκτός ὁλοκαρδίως ὁ Ἄσαρκος Λόγος πού ἔγινε Θεάνθρωπος Χριστός, δηλαδή Μεσσίας, ἀλλά ἀνυψώνουν ἄλλους μεσσίες, γι’ αὐτό καί δημιουργοῦνται διενέξεις, προβλήματα, διαιρέσεις, πού διασποῦν τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας καί διαιροῦν τόν Χριστιανικό κόσμο στήν Δύση.

Ὁ ἅγιος Ἀνδρέας μᾶς διδάσκει σήμερα περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλη φορά ὅτι πρέπει νά ἀναγνωρίσουμε στό πρόσωπο τοῦ Θεαν­θρώπου Χριστοῦ τόν μοναδικό Μεσσία. Συνέπεια αὐτοῦ εἶναι νά ἀναγνωρίσουμε τήν μεγάλη ἀξία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, πού εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί ἁπλώνεται σέ ὅλο τόν κόσμο, μέσα στήν ὁποία γίνονται ὅλες οἱ κοινωνιολογικές διδασκαλίες τοῦ Χριστιανισμοῦ.

Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ Ἐκκλησία, ὡς Σῶμα Χριστοῦ, δέν πρέπει νά ἀνταγωνίζεται μέ τούς κοσμικούς ὀργανισμούς σέ ἐξουσία, σέ ἔργο, σέ μιά ἁπλή κοινωνική προσφορά, ἀλλά νά προσφέρη αὐτό πού δέν ἔχουν ἐκεῖνοι, δηλαδή τήν ὀρθόδοξη θεολογία.

Ἡ Δύση γνώρισε ἕνα ἄλλο εἶδος Χριστιανισμοῦ, πού εἶναι ἐκκοσμι­κευμένος, δηλαδή ἕνα Χριστιανισμό πού συνδέεται μέ τήν πολιτική ἐξουσία καί μέ τήν ἠθικιστική συμπεριφορά. Γι’ αὐτό, ὡς ἀντίδραση, ἀναπτύχθηκαν διάφορα ρεύματα, ὅπως ὁ οὐμανισμός, ὁ διαφωτισμός, ὁ ρομαντισμός, ὁ ὑπαρξισμός κλπ. Ἔτσι, ἡ Δύση ἔχει ἀνάγκη νά γνωρίση τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, μέ τήν λατρεία, τήν νηπτική θεολογία, τήν ἁγιογραφία, τήν μουσική καί ὅλη τήν ἐσωτερική της ζωή.

Αὐτό εἶναι ἕνα ἀπό τά μηνύματα τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου στήν σημερινή ἐποχή.

Θά ἤθελα νά εὐχαριστήσω θερμά τόν Σεβασμιώτατο Μη­τρο­­πολίτη Πατρῶν κ. Χρυσόστομο γιά τόν ἀκάματο ζῆλο του, τήν πρωτοκλήτεια μαρτυρία του, τήν ἐκδαπάνησή του γιά τό πεφιλη­μένο ποίμνιό του, καί πάνω ἀπό ὅλα γιατί κινεῖται μέσα στήν προοπτική τοῦ ἁγίου Πρωτοκλήτου Ἀνδρέου, προσφέροντας τήν μαρτυρία τῆς ζωῆς του καί τοῦ Σταυροῦ του.

Ὁ ἅγιος Ἀνδρέας νά μᾶς προστατεύη γιά νά ζοῦμε μέσα στήν Ἐκκλησία πού εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ὄχι νά γίνουμε σύγχρονοι μεσσίες, ἀλλά νά εἴμαστε πιστοί ὁμολογητές τοῦ Μεσσίου Χριστοῦ. Ἀμήν.–