1. Αναφορά στο Άγιο Δωδεκαήμερο

Αναφορά στο Άγιο Δωδεκαήμερο
Λάμπρου Κ. Σκόντζου, Θεολόγου - Καθηγητού
«ΛΥΤΡΩΣΙΝ ΑΠΕΣΤΕΙΛΕ ΚΥΡΙΟΣ ΤΩ ΛΑΩ ΑΥΤΟΥ»

Το πιο ευφρόσυνο άγγελμα όλων των εποχών: «ο Λόγος σάρξ εγένετο» (Ιωάν.1,14), αποτελεί την απαρχή της χαράς και της ελπίδας για το ανθρώπινο γένος. Η ενανθρώπηση του Θεού είναι το μέγιστο γεγονός της ανθρώπινης ιστορίας, διότι χάρις σε αυτό βρήκε ο άνθρωπος και ολόκληρη η δημιουργία την πραγματική λύτρωση.Το ευλογημένο αυτό γεγονός είναι ο αντίποδας του φρικτού γεγονότος της πτώσεως του ανθρώπου και η αληθινή παλινόρθωσή του στην προπτωτική του κατάσταση, καθότι, σύμφωνα με τον άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας: «ηρρώστησεν η ανθρωπίνη φύσις εν Αδάμ δια της παρακοής την φθοράν εισέδυ τε ούτως αυτήν τα πάθη» (P . G .74,788/9). Αν η πτώση υπήρξε η χείριστη κατάρα και ο όλεθρος, η θεία ενανθρώπηση υπήρξε η ύψιστη ευλογία και η χάρη. Ο θεσπέσιος υμνογράφος των Χριστουγέννων αποδίδει με τον πλέον άριστο τρόπο αυτή την αλήθεια: «Ιδών ο Κτίστης ολλύμενον τον άνθρωπον χερσίν ον εποίησε, κλίνας ουρανούς κατέρχεται, τούτον δε εκ παρθένου αγνής όλον ουσιούται αληθεία σαρκωθείς» (Κανών των Χριστουγέννων). Μάλιστα μέσα από την πατερική θεολογία της Εκκλησίας μας διαφαίνεται πως, χωρίς να είναι το γεγονός της πτώσεως μέρος της θείας οικονομίας, η σάρκωση του Θεού Λόγου απέβη περισσότερο ωφέλιμη στον άνθρωπο, από την αποκατάσταση της προ της πτώσεως κατάστασής του. Δι' αυτής έχουμε αναδημιουργία του ανθρώπου εν Χριστώ. Η πρώην θνητή φύση του Αδάμ, χάρις στη θεία ενανθρώπηση, ενώθηκε με τη θεία φύση, με αποτέλεσμα την κατά χάριν θέωσή της.

Ο Θεός Λόγος γενόμενος άνθρωπος, προσέλαβε πραγματικά την ανθρώπινη φύση στο θεανδρικό Του πρόσωπο, «ίνα τους υπό νόμον εξαγοράσει, ίνα την υιοθεσίαν απολαύομεν» (Γαλ.4,5). Η πρόσληψη αυτή προϋπέθετε τον καθολικό καθαρισμό της από τον ρίπο της αμαρτίας που έφερε μετά την πτώση, διότι ο απόλυτα αναμάρτητος Θεός δε μπορούσε να κατοικήσει σε πτωτική και αμαρτωλή φύση. Αυτό σημαίνει πως η ανθρώπινη φύση έχει καθαρισθεί και θεωθεί από την ευλογημένη στιγμή που ο Θεός Λόγος ενοικούσε δια της χάριτος του Αγίου Πνεύματος στην αγνή γαστέρα της Θεομήτορος. Όλοι οι άνθρωποι φέρουμε πια φύση καθαρή, αγία και θεωμένη, χωρίς να έχουμε συνειδητοποιήσει αυτή την ύψιστη θεία δωρεά, καθότι: «παράδοξον μυστήριον οικονομείται σήμερον, καινοποιούνται φύσεις και Θεός άνθρωπος γίνεται» (ύμνος Χριστουγέννων). Σύμφωνα με τον Θεοδώρητο Κύρου: «αθάνατόν τε και άφθαρτον υπό της ενοικούσης εγένετο φύσεως» ( P . G .81,836Β).

Το γεγονός της αντικειμενικής σωτηρίας της ανθρωπίνης φύσεως δεν αίρει σε καμιά περίπτωση την ελευθερία του προσώπου. Η πραγμάτωση της σωτηρίας στηρίζεται αποκλειστικά στην προσωπική ελευθερία. Ο απόστολος Παύλος είναι ο διαπρύσιος κήρυκας της ελεύθερης επιλογής της σωτηρίας: «τη ελευθερία ημάς Χριστός ηλευθέρωσεν» (Γαλ.5,1). Οι σωτήριες δωρεές της ενανθρωπήσεως του Θεού, για τον άνθρωπο που δεν επιθυμεί να σωθεί, είναι σαν να μην υπάρχουν. Η ενανθρώπιση του Θεού είναι σαν να μην έγινε για τους απίστους και απειθείς. Η ενεργοποίηση των σωτηριωδών δωρεών του Θεού είναι αποτέλεσμα του απόλυτου σεβασμού της ανθρώπινης ελευθερίας από μέρους του Θεού και της προσωπικής συγκατάθεσης του ανθρώπου.

Ως προσωπική συγκατάθεση δεν εννοούμε απλά μια νοητική ή συναισθηματική συναίνεση, αλλά μια οντολογική αποδοχή του Χριστού ως μοναδικού σωτήρα και την υιοθέτηση της νέας εν Χριστώ ζωής και πολιτείας, η οποία προϋποθέτει την αποκήρυξη του βιώματος του «κόσμου», δηλαδή της μη αυθεντικής ζωής. Ομιλούμε για τη ζωή που βιώνεται μέσα στο εκκλησιαστικό σώμα και πραγματώνεται το ανθρώπινο πρόσωπο, έχοντας ως πρότυπο τον αληθινό άνθρωπο, τον Θεάνθρωπο.

Η πτώση των πρωτοπλάστων σημαίνει ουσιαστικά την ελεύθερη συγκατάθεση του ανθρώπου να εδραιωθεί στον κόσμο το κράτος του διαβόλου. Χωρίς τη θέλησή του θα ήταν αδύνατη η πραγμάτωση της βασιλείας του αρχέκακου. Η μοιραία απόφαση του ανθρώπου να στασιάσει εναντίον του Θεού και να αυτονομηθεί έδωσε τη δύναμη στο διάβολο να υλοποιήσει το καταχθόνιο σχέδιό του. Το πιο τραγικό στοιχείο της πτώσης είναι ότι αυτή δεν επέδρασε μόνο στον άνθρωπο, αλλά σε ολόκληρη τη δημιουργία. Το κακό που εισήλθε δια του ανθρώπου στον κόσμο, διαχύθηκε σε ολόκληρη την πλάση. Αποτέλεσμα είναι να «συνωδύνει και συστενάζει άχρι του νυν» αναμένοντας και αυτή την από Θεού απελευθέρωσή της από τη δουλεία της αμαρτίας (Ρωμ.8,21).

Όπως η συγκατάθεση του ανθρώπου να υιοθετήσει το κακό ήταν ελεύθερη, έτσι και η συγκατάθεση του Θεού να σώσει τον άνθρωπο και ολόκληρη τη δημιουργία ήταν αποτέλεσμα ελευθερίας. «Σώζεις δε σαρκωθείς εκών ευεργέτα» υμνεί ο μελωδός των Χριστουγέννων (Κανών των Χριστουγέννων). Το απ' αιώνος απόκρυφο σχέδιο της σωτηρίας του κόσμου από μέρους του Θεού ήταν πρωτίστως αποτέλεσμα ελεύθερης επιλογής και άμετρης αγάπης του Θεού. Ο Θεός Λόγος δέχτηκε να κενωθεί και να σαρκωθεί «εν ομοιώματι σαρκός αμαρτίας» (Ρωμ.8,3), «εκ σπέρματος Δαβίδ κατά σάρκα» (Ρωμ.1,3). Να αποβάλλει τη θεία Του μεγαλοπρέπεια και να ενδυθεί την ανθρώπινη μικρότητα και ταπείνωση μέχρι του σημείου του θανάτου «θανάτου δε σταυρού» (Φιλιπ.2.6). Η θεία ταπείνωση υπήρξε το μόνο ισχυρό και αποτελεσματικό αντίδοτο κατά της έπαρσης της αμαρτίας, η οποία και συνέτριψε ολοκληρωτικά το κακό και θρυμμάτισε την κεφαλή του νοητού όφεως, όπως σαφέστατα προφητεύθηκε στο τρίτο κεφάλαιο της Γενέσεως από τον ίδιο το Θεό, ώστε «ρώμην βιαίαν του βρωτοκτόνου σβέσαι» (Κανών Χριστουγέννων).

Ο σαρκωμένος Θεός Λόγος χαρακτηρίζεται από τον απόστολο Παύλο ως «έσχατος Αδάμ» (Α΄Κορ.15,45), για να διακριθεί από τον πρώτο πτωτικό Αδάμ. Κάνοντας τη σύγκριση των δύο προσώπων μας φανερώνει το ασύλληπτο μέγεθος της δωρεάς του Θεού για το ανθρώπινο γένος. Αν στο πρόσωπο του πρώτου χοϊκού Αδάμ συντελέστηκε η δημιουργία του ανθρώπου, στο θείο πρόσωπο του Λυτρωτή μας συντελέστηκε η αναδημιουργία του πεσόντος ανθρώπου. «Ο πρώτος άνθρωπος εκ γης χοϊκός, ο δεύτερος άνθρωπος ο Κύριος εξ ουρανού» (Α΄Κορ.15,47), τονίζει ο μέγας απόστολος. Ο Χριστός ως «Νέος Αδάμ παιδίον φυράματος ετέχθη, Υιός, και πιστοίς δέδοται» (3 ο τροπ.ΣΤ΄ωδής). Αν ο πρώτος χοϊκός Αδάμ είναι ο σωματικός μας γενάρχης, ο δεύτερος Αδάμ, ο Χριστός είναι ο πνευματικός μας γενάρχης. Ο πρώτος γενάρχης μας κληροδότησε την οδύνη του κακού και τον όλεθρο του θανάτου και της αιώνιας της καταδίκης, ο δεύτερος Αδάμ μας κληροδότησε τη δυνατότητα της σωτηρίας και τη μετοχή μας στην αιώνια ζωή, χάρις στην ευλογημένη «επιφάνειά Του» (Α΄Τιμ.2,13). Είμαστε σωσμένοι «κατά την χάριν του Θεού ημών και Κυρίου Ιησού Χριστού» (Β΄Θεσ.1,12). Ο Σωτήρας μας, κατά τον άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας: «όλην είχεν εν Εαυτώ την φύσιν, ίνα πάσαν επανορθώση, μετασκευάσας εις το αρχαίον» (P. G .73,753).

Ο σαρκωμένος Λόγος είναι ο μοναδικός και αναντικατάστατος σωτήρας του κόσμου, διότι «εξήλθε λαών εις ανάπλασιν » (Κανών Χριστουγέννων). Οι αμέτρητοι άνθρωποι «σωτήρες» όλων των εποχών αποδείχτηκαν απίστευτα ανεπαρκείς και ψεύτικοι. Καμιά άλλη προσωπικότητα στην ανθρώπινη ιστορία δεν ευεργέτησε την ανθρωπότητα όσο ο Ιησούς Χριστός, διότι αυτός δεν είναι ένας κοινός θνητός, αλλά ο σαρκωθείς Θεός, ο μόνος δυνατός να νικά το κακό και να ελεεί τον πληγωμένο από την αμαρτία άνθρωπο. Είναι ο μόνος ο Οποίος προσφέρει οντολογική σωτηρία και όχι μονομερή, όπως οι διάφοροι κατά καιρούς κοινωνικοί μεταρρυθμιστές, ή οι πάμπολλοι φιλόσοφοι, διά των οποίων «ουκ έγνω ο κόσμος τον Θεόν» (Α΄Κορ.1,21). Μόνο δια του Χριστού σώζεται καθολικά και ολοκληρωτικά ο άνθρωπος, διότι Αυτός δια της ενανθρωπήσεώς Του προσέλαβε το κάθε ανθρώπινο πρόσωπο στο θεανδρικό Του πρόσωπο κάνοντάς το δικό Του κύτταρο. «Δια της απολυτρώσεως της εν Χριστώ Ιησού προέθετο ο Θεός ιλαστήριον» (Ρωμ.3,24), γι' αυτό αναφωνεί με άκρατο ενθουσιασμό ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: «Χριστόν ενδέδυμαι, Χριστόν μεταποίημαι» ( P . G .36,372 A ). Ο ενωμένος οργανικά στο σώμα του Χριστού άνθρωπος έχει αυθεντική φύση, διότι μετέχει του αυθεντικού ανθρωπίνου προτύπου, του Θεανθρώπου, Οποίος είναι ο μόνος «αρχηγός της ζωής» (Πράξ.3,15).

Πληρωμένοι οι πιστοί από άρρητη χαρά και ουράνια αγαλλίαση υμνούμε τον Μεγάλο «Ερχόμενο» (Πραξ.19,4) στον κόσμο, διότι έχουμε την απόλυτη βεβαιότητα ότι δε βαδίζουμε τη στενή και δύσκολη ατραπό της επίγειας ζωής μας μόνοι μας, αλλά έχουμε συνοδοιπόρο μας τον Εμμανουήλ «ο εστι μεθερμηνευόμενον μεθ' ημών ο Θεός» (Ματθ.1,24). Βιώνουμε οντολογικά την αδιάκοπη παρουσία του Κυρίου και εξ' αιτίας αυτού αντλούμε θάρρος, διότι Αυτός «νενίκηκε τον κόσμον» (Ιωάν.16,33). Δεν είμαστε πια δούλοι της αμαρτίας, αλλά απελεύθεροι και ακόμη περισσότερο: υιοί και κληρονόμοι «του Θεού διά του Χριστού» (Γαλ.4,7). Γι' αυτό καταρτίζουμε εγκάρδιο επινίκιο αίνο και ωδή ευχαριστίας στο Μεγάλο Λυτρωτή μας, κατά τη μεγάλη εορτή των Χριστουγέννων και μαζί με τον θεσπέσιο υμνογράφο της εορτής, υψώνουμε «χείρας συν κρότοις εφυμνίοις, μόνον σέβοντα Χριστόν, ως ευεργέτην, εν τοις καθ' ημάς συμπαθώς αφιγμένον» ( Κανών Ιαμβικός, 2 ο τροπ. Δ΄ ωδής ).

***

ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΕΝΝΑΤΑΙ ΔΟΞΑΣΑΤΕ !

Το πιο ευφρόσυνο άγγελμα όλων των εποχών «ο Λόγος σάρξ εγένετο» (Ιωάν.1,14) αποτελεί την απαρχή της χαράς και της ελπίδας για το ανθρώπινο γένος. Η ενανθρώπηση του Θεού είναι το μέγιστο γεγονός της ανθρώπινης ιστορίας, διότι χάρις σε αυτό βρήκε ο άνθρωπος και ολόκληρη η δημιουργία, την πραγματική λύτρωση. Γι' αυτό οι χριστιανοί την αγία ημέρα των Χριστουγέννων, «εν ενί στόματι και μια καρδία» υμνούμε και δοξάζουμε το Θεάνθρωπο Κύριο.

Το ευλογημένο αυτό γεγονός είναι ο αντίποδας του φρικτού γεγονότος της πτώσεως του ανθρώπου και η αληθινή παλινόρθωσή του στην προπτωτική του κατάσταση. Αν η πτώση υπήρξε η χείριστη κατάρα και ο όλεθρος, η θεία ενανθρώπηση υπήρξε η ύψιστη ευλογία και η χάρη. Μάλιστα μέσα από την πατερική θεολογία της Εκκλησίας μας διαφαίνεται πως, χωρίς να είναι το γεγονός της πτώσεως μέρος της θείας οικονομίας, η σάρκωση του Θεού Λόγου απέβη εν τέλει ωφέλιμη στον άνθρωπο, διότι όχι απλά έγινε αποκατάσταση της προ της πτώσεως κατάστασης του ανθρώπου, αλλά δι' αυτής έχουμε πραγματική οργανική συσσωμάτωση της ανθρωπίνης φύσεως με τη θεία φύση. Η φύση του Αδάμ σαφέστατα ήταν ξέχωρη από τη θεία φύση. Στο πρόσωπό του απλά υπήρχε η άκτιστη ενέργεια του Θεού. Στο πρόσωπο όμως του μεταχριστιανικού ανθρώπου υπάρχει πραγματική μετοχή στη θεία φύση και αυτό οφείλεται βεβαίως στην ενανθρώπηση του Θεού.

Ο Θεός Λόγος γενόμενος άνθρωπος, προσέλαβε πραγματικά την ανθρώπινη φύση στο θεανδρικό Του πρόσωπο. Αυτή όμως η πρόσληψη προϋπέθετε τον καθολικό καθαρισμό της από τον ρίπο της αμαρτίας που έφερε μετά την πτώση, διότι ο απόλυτα αναμάρτητος Θεός δε μπορούσε να κατοικήσει σε πτωτική και αμαρτωλή φύση. Αυτό σημαίνει πως η ανθρώπινη φύση έχει καθαρισθεί και θεωθεί από την ευλογημένη στιγμή που ο Θεός Λόγος ενοικούσε δια της χάριτος του Αγίου Πνεύματος στην αγνή γαστέρα της Θεομήτορος. Όλοι οι άνθρωποι πια φέρουμε φύση καθαρή, αγία και θεωμένη, χωρίς να έχουμε συνειδητοποιήσει αυτή την ύψιστη θεία δωρεά.

Βεβαίως το γεγονός της αντικειμενικής σωτηρίας της ανθρωπίνης φύσεως δεν αίρει σε καμιά περίπτωση την ελευθερία του προσώπου. Η πραγμάτωση της σωτηρίας στηρίζεται στην προσωπική ελευθερία. Ο απόστολος Παύλος είναι ο διαπρύσιος κήρυκας της ελεύθερης επιλογής της σωτηρίας, διατράνωνε στους αποδέκτες των επιστολών ότι «επ' ελευθερία εκλήθητε» (Γαλ.5,13). Σαφέστατα, οι σωτήριες δωρεές της ενανθρωπήσεως του Θεού, για τον άνθρωπο που δεν επιθυμεί να σωθεί, είναι σαν να μην υπάρχουν. Εξαιτίας ακριβώς του απόλυτου σεβασμού της ανθρώπινης ελευθερίας από μέρους του Θεού απαιτείται η προσωπική συγκατάθεση του ανθρώπου προκειμένου να ενεργοποιηθούν οι σωτήριες δωρεές σε αυτόν.

Ως προσωπική συγκατάθεση δεν εννοούμε απλά μια νοητική ή συναισθηματική συναίνεση, αλλά μια οντολογική αποδοχή του Χριστού ως μοναδικού σωτήρα και την υιοθέτηση της νέας εν Χριστώ ζωής και πολιτείας, η οποία προϋποθέτει την αποκήρυξη του βιώματος του «κόσμου», δηλαδή της μη αυθεντικής ζωής. Ομιλούμε για τη ζωή που βιώνεται μέσα στο εκκλησιαστικό σώμα και πραγματώνεται το ανθρώπινο πρόσωπο, έχοντας ως πρότυπο τον αληθινό άνθρωπο το Θεάνθρωπο.

Η πτώση των πρωτοπλάστων σημαίνει ουσιαστικά την ελεύθερη συγκατάθεση του ανθρώπου να εδραιωθεί στον κόσμο το κράτος του διαβόλου. Χωρίς τη θέλησή του θα ήταν αδύνατη η πραγμάτωση της βασιλείας του αρχέκακου. Η μοιραία απόφαση του ανθρώπου να στασιάσει εναντίον του Θεού και να αυτονομηθεί έδωσε τη δύναμη στο διάβολο να υλοποιήσει το καταχθόνιο σχέδιό του. Το πιο τραγικό στοιχείο της πτώσης είναι ότι αυτή δεν επέδρασε μόνο στον άνθρωπο, αλλά σε ολόκληρη τη δημιουργία. Το κακό που εισήλθε δια του ανθρώπου στον κόσμο, διαχύθηκε σε ολόκληρη την πλάση. Αποτέλεσμα είναι να «συστενάζει και συνωδύνει άχρι του νυν» αναμένοντας και αυτή την από Θεού απελευθέρωσή της από τη δουλεία της αμαρτίας (Ρωμ.8,22).

Όπως η συγκατάθεση του ανθρώπου να υιοθετήσει το κακό ήταν ελεύθερη, έτσι και η συγκατάθεση του Θεού να σώσει τον άνθρωπο και ολόκληρη τη δημιουργία ήταν αποτέλεσμα ελευθερίας. Το απ' αιώνος απόκρυφο σχέδιο της σωτηρίας του κόσμου από μέρους του Θεού ήταν πρωτίστως αποτέλεσμα ελεύθερης επιλογής και άμετρης αγάπης του Θεού. Ο Θεός Λόγος δέχτηκε να κενωθεί και να σαρκωθεί. Να αποβάλλει τη θεία Του μεγαλοπρέπεια και να ενδυθεί την ανθρώπινη μικρότητα και ταπείνωση μέχρι του σημείου του θανάτου «θανάτου δε σταυρού» (Φιλιπ.2,8). Το μόνο ισχυρό και αποτελεσματικό αντίδοτο στην έπαρση της αμαρτίας υπήρξε η θεία ταπείνωση, η οποία και συνέτριψε ολοκληρωτικά το κακό και θρυμμάτισε την κεφαλή του νοητού όφεως, όπως σαφέστατα προφητεύθηκε στο τρίτο κεφάλαιο της Γενέσεως από τον ίδιο το Θεό.

Ο σαρκωμένος Θεός Λόγος χαρακτηρίζεται από τον απόστολο Παύλο ως «έσχατος Αδάμ», για να διακριθεί από τον πρώτο πτωτικό Αδάμ. Κάνοντας η Εκκλησία μας τη σύγκριση των δύο προσώπων μας φανερώνει το ασύλληπτο μέγεθος της δωρεάς του Θεού για το ανθρώπινο γένος. Αν στο πρόσωπο του πρώτου χοϊκού Αδάμ συντελέστηκε η δημιουργία του ανθρώπου, στο θείο πρόσωπο του Λυτρωτή μας συντελέστηκε η αναδημιουργία του πεσόντος ανθρώπου. Αν ο πρώτος χοϊκός Αδάμ είναι ο σωματικός μας γενάρχης, ο δεύτερος Αδάμ, ο Χριστός είναι ο πνευματικός μας γενάρχης. Ο πρώτος γενάρχης μας κληροδότησε την οδύνη του κακού και τον όλεθρο του θανάτου και της αιώνιας της καταδίκης, ο δεύτερος Αδάμ μας κληροδότησε τη δυνατότητα της σωτηρίας και τη μετοχή μας στην αιώνια ζωή.

Ο σαρκωμένος Λόγος είναι ο μοναδικός και αναντικατάστατος σωτήρας του κόσμου. Οι αμέτρητοι άνθρωποι «σωτήρες» όλων των εποχών αποδείχτηκαν απίστευτα ανεπαρκείς και ψεύτικοι. Καμιά άλλη προσωπικότητα στην ανθρώπινη ιστορία δεν ευεργέτησε την ανθρωπότητα όσο ο Ιησούς Χριστός, διότι αυτός δεν είναι ένας κοινός θνητός, αλλά ο σαρκωθείς Θεός, ο μόνος δυνατός να νικά το κακό και να ελεεί τον πληγωμένο από την αμαρτία άνθρωπο. Είναι ο μόνος ο Οποίος προσφέρει οντολογική σωτηρία στον άνθρωπο και όχι μονομερή, όπως οι διάφοροι κατά καιρούς κοινωνικοί μεταρρυθμιστές, ή οι πάμπολλοι φιλόσοφοι, διά των οποίων «ουκ έγνω ο κόσμος δια της σοφίας τον Θεόν» (Α΄Κορ.1,21). Μόνο δια του Χριστού σώζεται καθολικά και ολοκληρωτικά ο άνθρωπος, διότι Αυτός δια της ενανθρωπήσεώς Του προσέλαβε το κάθε ανθρώπινο πρόσωπο στο θεανδρικό Του πρόσωπο και το έκανε δικό Του κύτταρο. Ο ενωμένος οργανικά στο σώμα του Χριστού άνθρωπος έχει αυθεντική φύση, διότι μετέχει του αυθεντικού ανθρωπίνου προτύπου, του Θεανθρώπου.

Η μεγάλη εορτή των Χριστουγέννων, η μητρόπολις των εορτών, κατά τον ιερό Χρυσόστομο, δίνει την ευκαιρία σε κάθε σκεπτόμενο πιστό να αναλογισθεί το απύθμενο έλεος του Θεού για τον άνθρωπο κι ακόμα να καταδείξει τη σχιζοφρένεια του συντριπτικού πλήθους των ανθρώπων, οι οποίοι προσπερνούν το υπέρτατο γεγονός της ενανθρωπήσεως του Θεού με απίστευτη ρηχότητα και να το ταυτίζουν με τον εφήμερο και εν πολλοίς καταστροφικό καταναλωτισμό των αγίων ημερών. Ο ενανθρωπήσας Θεός Λόγος ανέσυρε την ανθρωπότητα από την δυσώδη και σκοτεινή τάφρο της φθοράς και του θανάτου και την ανύψωσε στα δώματα της αφθαρσίας και της αιωνιότητας. Δια τούτο: «Ευφραίνεσθε δίκαιοι, ουρανοί αγαλλιάσθε, σκιρτήσατε τα όρη Χριστού γεννηθέντος»!

***

Η ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ: ΤΟ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΕΥΣΕΒΕΙΑΣ ΜΥΣΤΗΡΙΟ

Η ενανθρώπηση του Θεού Λόγου αποτελεί το πιο σπουδαίο και ελπιδοφόρο γεγονός στην ιστορία της ανθρωπότητας. Είναι στην ουσία η αναδημιουργία του κόσμου στο θεανδρικό πρόσωπο του Ιησού Χριστού και η έναρξη μια νέας δυναμικής πορείας προς την τελείωσή του. Είναι ο ισχυρός καταλύτης του κράτους του κακού και της αμαρτίας, το οποίο είχε εδραιωθεί με τις δύο τραγικές πτώσεις, του Εωσφόρου και του ανθρώπου.

Είναι σύνηθες το φαινόμενο οι μεγάλοι εορτολογικοί σταθμοί της Εκκλησίας μας να προσπερνιούνται από τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων, που θέλουν να αυτοπροσδιορίζονται ως χριστιανοί, με κοσμικό και υλόφρον πνεύμα. Να μη συντελείται στη διάνοιά τους ο πρέπων προβληματισμός για το περιεχόμενο των μεγάλων εορτών, οι οποίες έχουν καθιερωθεί από την Εκκλησία μας ως σταθμοί πλουσίου πνευματικού ανεφοδιασμού. Εν προκειμένω, κατά την μεγάλη εορτή των Χριστουγέννων δίδεται προτεραιότητα στην εμπορική και την κακώς εννοούμενη ψυχαγωγική πλευρά των αγίων ημερών.

Χωρίς όμως να αρνείται κανείς και την εξωτερική εορταστική μορφή των Χριστουγέννων και των άλλων μεγάλων εορτών, είναι ανάγκη να τονίζεται στους πιστούς με έμφαση το βαθύτερο νόημά τους και η είσοδός των στην οντολογική βίωση των σωτηριωδών γεγονότων.

Για όσους δεν αρκούμαστε στα εξωτερικά σχήματα, η εορτή των Χριστουγέννων είναι πνευματική αναγέννηση και καθολική μετοχή μας στο μέγα μυστήριο της Ενανθρωπήσεως του Θεού. Είναι μυστική μέθεξη με τον Ενανθρωπήσαντα Θεό Λόγο, την οποία δε μπορούν να καταλάβουν, πολλώ δε μάλλον να προσεγγίσουν όλοι εκείνοι που δεν πιστεύουν στην εν Χριστώ σωτηρία. Η μεγάλη εορτή, η «μητρόπολις των εορτών» κατά τον ιερό Χρυσόστομο, καθίσταται αφορμή να αναλογιστούμε το ασύλληπτο μέγεθος της θείας δωρεάς για το ανθρώπινο γένος και ολόκληρη τη δημιουργία. Μέσα στο ευφρόσυνο κλίμα συνειδητοποιούμε τη μοναδικότητα και την αποτελεσματικότητα του Κυρίου Ιησού Χριστού ως σωτήρα του κόσμου, κι' αυτό «διότι ηγάπησεν ημάς» (Γαλ.2,20) υπερβαλλόντως, καθ' ότι «μείζονα ταύτης αγάπην ουδείς έχει» (Ιωάν.15,13). Ομολογούμε με περισσή χαρά και αισιοδοξία πως «ουκ έστιν εν άλλω ουδενί η σωτηρία΄ ουδέ γαρ όνομά εστιν έτερον υπό τον ουρανόν το δεδομένον εν ανθρώποις εν ώ δει σωθείναι ημάς» (Πραξ.4,12).

Η Ενανθρώπηση του Θεού έχει διττή σημασία. Ο Λόγος «σάρξ εγένετο» (Ιωάν.1,14) πρώτον να αναδημιουργήσει τον κόσμο και να τον αποκαταστήσει στην πρότερη της εισόδου σε αυτόν του κακού και της φθοράς και δεύτερον να καταλύσει οριστικά το κράτος και τη βασιλεία του Σατανά, η οποία είναι παρείσακτος στη θεία δημιουργία. Πάνω απ' όλα ο Σαρκωθείς Λόγος ήρθε να σώσει το ευγενέστερο πλάσμα Του, τον άνθρωπο, ο οποίος αυτός υπέστη τις τραγικότερες συνέπειες του κακού και της αμαρτίας.

Αιτία της εισβολής του κακού στη λίαν καλή θεία πλάση υπήρξε η ανταρσία και η πτώση του κορυφαίου των αγγελικών νοερών δυνάμεων Εωσφόρου και των αγγέλων, που τον ακολούθησαν (Ησ.14,12-15). Ο εκπεσών αρχάγγελος είναι ο εφευρέτης του κακού και ο αίτιος της κακοδαιμονίας του κόσμου. Ως ελεύθερο ον και κάνοντας κακή χρήση του αυτεξουσίου του, συγκρότησε και παγίωσε τη δική του εξουσία μέσα στη θεία δημιουργία. Μια πραγματικά αφύσικη κατάσταση μέσα στην πλάση του Θεού.

Ο άνθρωπος υπήρξε το πιο τραγικό θύμα της σατανικής ανταρσίας. Παρακούοντας τη θεία εντολή και υπακούοντας στον διάβολο, τον «αρχαίον όφιν» (Αποκ.12,9), έπεσε στην παγίδα του. Από φορέας του θείου φωτός μεταβλήθηκε σε φορέας του σκότους της αμαρτίας. Από υιός και κληρονόμος του Θεού κατάντησε δούλος του Σατανά και των έργων της αμαρτίας. Από το δρόμο της αφθαρσίας και της θεώσεως παραστράτησε στη χοάνη της φθοράς και της απώλειας. Τα ανθρώπινα πρόσωπα μεταβλήθηκαν εις «οχυρώματα, υψώματα επαιρόμενα κατά της γνώσεως του Θεού» (Β΄Κορ.10,4). Η πτώση του ανθρωπίνου γένους δεν υπήρξε δυστυχώς κάτι στατικό και παροδικό, αλλά μια αδιάκοπη δυναμική πορεία προς την απαξία και την καταστροφή. Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι ο αψευδής μάρτυρας αυτής της δραματικής κατρακύλας στην απύθμενη άβυσσο της απώλειας.

Για να πραγματοποιηθεί το έργο της σωτηρίας πραγματικά και αποτελεσματικά έπρεπε να υπάρξει όχι μια εξωτερική θεωρητική ή έστω φιλοσοφική προσέγγιση του προβλήματος, όπως έκανε η θύραθεν διανόηση, αλλά πραγματική είσοδο του Σωτήρα στον κόσμο της πτώσεως. Πρόσληψη πραγματική της πτωτικής κτίσεως, ώστε η ανακαίνιση να μην είναι ένα αφηρημένο θεωρητικό σχήμα, αλλά μια πραγματικότητα, ένα ιστορικό γεγονός! Ο απόστολος Παύλος τονίζει κατηγορηματικά πως ο Χριστός «κατέκρινεν την αμαρτίαν εν τη (ιδία) σαρκί» (Ρωμ.8,3) και όχι μόνο μέσα από κάποια ηθικού περιεχομένου ρητορικά σχήματα.

Καμιά εγκόσμια δύναμη δε μπορούσε να ποδηγετήσει αυτή την κατάσταση, κανένας δε μπόρεσε να άρει την ανθρώπινη κακοδαιμονία. Ουδείς κατόρθωσε ποτέ να ηγηθεί σωτηρίας και να καταστεί πραγματικός σωτήρας του κόσμου. Διότι τίποτε από την κτιστή δημιουργία δεν είχε μείνει αδιάφθορο από το κακό και την αμαρτία, τίποτε δεν είχε μείνει έξω από την κυριαρχία της βασιλείας του Σατανά, του πραγματικού «άρχοντος του κόσμου τούτου» (Ιωάν.12,31).

Μόνο ο απόλυτα απαθής στο κακό Θεός ήταν δυνατόν να καταστεί σωτήρας του κόσμου. Αυτός που δημιούργησε τον κόσμο μπορούσε να τον αναδημιουργήσει. Αυτός που έπλασε τον άνθρωπο, μπορούσε να τον λυτρώσει και να τον επαναφέρει στην προ της πτώσεως κατάστασή του. Έτσι και έγινε. Το προ αιώνων ετοιμασμένο σχέδιο της σωτηρίας άρχισε να υλοποιείται ευθύς μετά την πτώση. Ο «μανιακώς αγαπών», κατά τους Πατέρες, τον άνθρωπο Θεός ευδόκησε ο Λόγος Του να γίνει άνθρωπος, να εισέλθει πραγματικά και δυναμικά στην υλική δημιουργία για να είναι πραγματική η σωτηρία του κόσμου. Η προετοιμασία της Θείας Ενανθρωπήσεως υπήρξε μακρά και επίπονη, όπως αυτή εκτίθεται στην Παλαιά Διαθήκη.

Όταν «ήλθε το πλήρωμα του χρόνου» (Γαλ.4,4) ο «Λόγος σάρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν, και εθεασάμεθα την δόξαν αυτού, δόξαν ως μονογενούς παρά πατρός, πλήρης χάριτος και αληθείας» (Ιωάν.1,14). Αυτός, ως ο νοητός Ήλιος της Δικαιοσύνης, ανέτειλε για να φωτίσει την σκοτεινή και ανήλια δημιουργία από την τυραννική δεσποτεία του διαβόλου. Ήρθε να καταργήσει «πάσαν αρχήν και εξουσίαν και δύναμιν» του αντιθέτου και να θέσει αυτόν και «πάντας τους εχθρούς υπό τους πόδας αυτού» (Α΄Κορ.15,24). Τουτέστιν ήρθε να συντρίψει το κράτος του Εωσφόρου και καταλύσει τη βασιλεία του. Ήρθε να λυτρώσει την πλάση Του, με προεξάρχοντα τον άνθρωπο από τη δουλεία της αμαρτίας και τα δεσμά του κακού και να τον επαναφέρει από την κατάσταση της φθοράς στην πορεία της αφθαρσίας. Κι' ακόμη καλλίτερα να χαρίσει σε κάθε ανθρώπινο πρόσωπο την «κληρονομίαν Θεού δια Χριστού» (Γαλ.4,7). Τόσο μεγάλο υπήρξε το μέγεθος της δωρεάς και της χάριτος του Θεού για το ανθρώπινο γένος!

Η πάλη του ενανθρωπήσαντος Θεού Λόγου με την σατανική βασιλεία δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Όχι πως αυτό αναιρεί την παντοδυναμία του Θεού, αλλά επιβεβαιώνει το σεβασμό Του προς την ελευθέρα επιλογή των νοημόνων πλασμάτων Του. Η βασιλεία του Θεού δεν είναι εξαναγκασμός, αλλά κλήση ελευθέρων προσώπων να γίνουν συμβασιλείς Του υπέρτατου Δεσπότη των όλων, σε αντίθεση με την βασιλεία του Εωσφόρου, η οποία είναι απατηλή, δόλια και καταδυναστική.

Ο Λυτρωτής Χριστός δια του απολυτρωτικού Του έργου και κυρίως δια της υπέρτατης σταυρικής Του θυσίας, του εκουσίου Του θανάτου και της θριαμβευτικής αναστάσεώς Του από τους νεκρούς νίκησε την αντίθεη δυναστεία και εγκαινίασε τη δίκή Του ατέρμονη πνευματική Βασιλεία, ανοικτή για όλους εκείνους που ελεύθερα θα την επιλέξουν να γίνουν συνάρχοντές Του.

Το μεγάλο γεγονός της Ενανθρωπήσεως του Θεού αποτελεί λοιπόν τον κορυφαίο ιστορικό σταθμό στην πορεία του κόσμου. Το Θείο Βρέφος της Βηθλεέμ έφερε μια νέα πραγματικότητα στη γη και σε ολόκληρη την κτιστή δημιουργία, τη νέα Βασιλεία του Θεού, ώστε εξ αυτής και «εκ του πληρώματος αυτού πάντες έλαβον, και χάριν αντί χάριτος» (Ιωάν.1,16). Μας αξίωσε να γίνουμε μέτοχοι της «μερίδος του κλήρου των αγίων εν τω φωτί» και «ερρύσατο ημάς εκ της εξουσίας του σκότους και μετέστησεν εις την βασιλείαν» Του (Κολοσ.1,13). Αυτή είναι η πεμπτουσία της μεγάλης εορτής.

***

Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΛΟΓΟΥ

Η Ενανθρώπηση του Θεού Λόγου είναι κορυφαία έκφραση της αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο και το επιστέγασμα της εφαρμογής του θείου σχεδίου για την σωτηρία του ανθρωπίνου γένους. Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας στάθηκαν με δέος μπροστά στο απερινόητο αυτό μυστήριο και με γνώμονα τις άγιες Γραφές συνέλαβαν ύψιστες αλήθειες και διατύπωσαν υψηλή θεολογία.

Σύμφωνα με την διδασκαλία της Εκκλησίας μας η σάρκωση του Υιού και Λόγου του Θεού υπήρξε απαραίτητη. Η σωτηρία του κόσμου θα ήταν αδύνατη δι' άλλου τρόπου, διότι ολόκληρη η δημιουργία, ζώσα και μη ζώσα, ήταν υποκείμενη στην πτώση. Οι δύο μεγάλες μοιραίες πτώσεις, η πρώτη των άυλων νοερών δυνάμεων και η δεύτερη των ανθρώπων, έφεραν όχι απλά αναστάτωση στην κτίση του Θεού, αλλά εισήγαγαν σε αυτή το κακό, ως μόνιμη κατάσταση, ως οντολογική αντίθεση στο πρόσωπο και το έργο του απόλυτα αγαθού Θεού. Σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο, εξαιτίας της πτώσεως «η κτίσις υπετάγη, ουχ εκούσα, αλλά δια τον υποτάξαντα, επ' ελπίδι ότι και αυτή η κτίσις ελευθερωθήσεται από της δουλείας της φθοράς εις την ελευθερίαν της δόξης των τέκνων του Θεού. Οίδαμεν γαρ ότι πάσα η κτίσις συστενάζει και συνωδίνει άχρι του νυν» (Ρωμ.8:20-22). Αυτό σημαίνει πως όλα τα όντα από τους άυλους αγγέλους ως τους ανθρώπους και την υλική κτίση ήταν υποκείμενα στην φθορά της πτώσεως και άρα χρειάζονταν σωτηρία και λύτρωση. «Πάντες ήμαρτον και υστερούνται της δόξης του Θεού» (Ρωμ.5:1). Κατά συνέπεια κανένα κτιστό ον δεν θα μπορούσε να πάρει τη θέση του λυτρωτή. Αυτός θα έπρεπε να προέρχεται έξω από την δημιουργία, αδιάφθορος και απόλυτα αμέτοχος του κακού. ’ρα μόνο θείο πρόσωπο θα μπορούσε να καταστεί λυτρωτής του κόσμου.

Η θεία βουλή αποφάσισε να καταστεί λυτρωτής ο Υιός και Λόγος του Θεού, το δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος. Γι' αυτό αμέσως μετά την πτώση άρχισε να υλοποιείται το θείο σχέδιο της σωτηρίας. Αυτό προέβλεπε να υπάρξει μια μακραίωνη προετοιμασία του ανθρωπίνου γένους. Η πρόνοια του Θεού άρχισε να διαμορφώνει ιστορικές συνθήκες κατάλληλες ώστε να οδηγήσουν την ανθρωπότητα στο γεγονός της εν Χριστώ αποκαταστάσεως και σωτηρίας. Δόθηκε ο Νόμος στους Ισραηλίτες ως παιδαγωγός εις Χριστόν (Γαλ.3:2), στάλθηκαν προφήτες να διαμηνύσουν το θέλημα του Θεού (Ρωμ.1:2), αναδείχθηκαν σπουδαίες προσωπικότητες (φιλόσοφοι, άρχοντες, νομοθέτες, κοινωνικοί αναμορφωτές, συγγραφείς, ποιητές, κλπ), οι οποίοι προήγαγαν το ανθρώπινο πνεύμα, επεσήμαναν την κακοδαιμονία του κόσμου και έσπειραν τον σπόρο της ανάγκης για την λύτρωσή του από αυτήν την κατάσταση. Είναι χαρακτηριστικό ότι με το πέρασμα του χρόνου διαμορφώθηκε μέσα στις διάφορες παραδόσεις των λαών μια μυστηριώδης και ισχυρή τάση αναμονής μελλοντικού λυτρωτή, η οποία με το πέρασμα του χρόνου ολοένα και μεγάλωνε, ώστε στους άμεσους προχριστιανικούς χρόνους να έχουμε πια παγκόσμια εναγώνια προσμονή.

Όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, «εξαπέστειλεν ο Θεός τον υιόν αυτού γενόμενον εκ γυναικός, γενόμενον υπό νόμου, ίνα τους υπό νόμον εξαγοράσει, ίνα την υιοθεσίαν απολαύωμεν» (Γαλ.4:4). Ο αιώνιος και ο άπειρος Θεός συγκαταβαίνει και γίνεται άνθρωπος τέλειος, «γενόμενος εκ σπέρματος Δαυίδ κατά σάρκα» (Ρωμ.1:3), χωρίς να αφήσει την θεότητά του. «Νέον εξ Αδάμ παιδίον φυράματος ετέχθη Υιός και πιστοίς δέδοται» (3 ο τροπ. στ΄ωδής κανόνα των Χριστουγέννων). Στο θεανδρικό θεανθρώπινο πρόσωπό Του συναντήθηκε και ενώθηκε η θεία με την ανθρώπινη φύση. Τα πριν διεστώτα, εξαιτίας της αμαρτίας, τώρα πια ενώθηκαν με οργανική και αιώνια ένωση (Εφ.2:14). Αλλά για να γίνει η ένωση αυτή προηγουμένως καθαρίστηκε, λυτρώθηκε και αγιάστηκε η ανθρώπινη φύση από τον Ενανθρωπήσαντα Λόγο, διότι δεν ήταν δυνατόν να γίνει φύση του Θεανθρώπου η πτωτική ανθρώπινη φύση. Έτσι ταυτόχρονα με την θεία Ενανθρώπηση πραγματοποιήθηκε και η λύτρωση της πεπτωκυίας φύσεώς μας στο θεναδρικό πρόσωπο του Λυτρωτή.

Η Ενανθρώπηση του Θεού είναι προϊόν της θείας αγάπης. Ο Ίδιος ο Κύριος είχε τονίσει πως «ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, άλλ' έχει ζωήν αιώνιον» (Ιωάν.3:15) και συμπλήρωσε ο απόστολος Παύλος πως ο Πατήρ «του ιδίου υιού ουκ εφείσατο, αλλ' υπέρ ημών πάντων παρέδωκεν αυτόν » (Ρωμ.8:32). Το ίδιο και ο μαθητής της αγάπης Ιωάννης επισήμανε εμφαντικά: «εν τούτω εφανερώθη η αγάπη του Θεού εν ημίν, ότι τον υιόν αυτού τον μονογενή απέσταλκεν ο Θεός εις τον κόσμον, ίνα ζήσωμεν δι' αυτού » (Α΄Ιωάν.4:9). Η άμετρη αυτή αγάπη οδήγησε τον Λόγο στην, ασύλληπτη για τον πεπερασμένο ανθρώπινο νου, θεία «κένωση». Από τα δυσθεώρητα ύψη της θείας δόξης καταδέχτηκε να κατέλθει και να ενδυθεί την ανθρώπινη φύση, να την κάνει στο εξής αιωνίως μέρος της θεανθρώπινης υπόστασής Του. Η περί θείας κενώσεως διδασκαλία αποτελεί θεμέλιο της θεολογίας του αποστόλου Παύλου. «Τούτο φρονείσθω εν υμίν ο και εν Χριστώ Ιησού, ός εν μορφή Θεού υπάρχων ουχ αρπαγμόν ηγήσατο το είναι ίσα Θεώ, αλλ' εαυτόν εκένωσε μορφήν δούλου λαβών, εν ομοιώματι ανθρώπων γενόμενος, και σχήματι ευρεθείς ως άνθρωπος εταπείνωσεν εαυτόν, γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού» (Φιλπ.2:5-8). Η θεία ταπείνωση λειτούργησε ως ισχυρό αντίδοτο κατά της ανθρώπινης έπαρσης, η οποία είναι η ρίζα της αμαρτίας. Ο Αδάμ αμάρτησε και ξέπεσε διότι υπερέβη τα όρια της αυτοσυνειδησίας του και ακολουθώντας τον πατέρα της αλαζονείας, τον διάβολο, έφτασε στην δική του απατηλή αυτάρκεια και στην ανταρσία. Το γεγονός αυτό όχι μόνο τον απομάκρυνε από την πηγή της αγάπης και της συνδιαλλαγής, τον Θεό, αλλά τον περιχαράκωσε μέσα στα ασφυκτικά πλαίσια της νοσηρής εγωπάθειάς του, ώστε να μην μπορεί πια να απελευθερωθεί και να αποκατασταθεί. Η θεία ταπείνωση λειτούργησε καταλυτικά κατά της εωσφορικής έπαρσης. Στην θεσπέσια υμνολογία των Χριστουγέννων ψάλλουμε: «Ιδών ο Κτίστης ολλύμενον τον άνθρωπον χερσίν ον επόιησε, κλίνας ουρανούς κατέρχεται΄ τούτον δε εκ Παρθένου θείας αγνής όλον ουσιούται αληθεία σαρκωθείς, ότι δεδόξασθε» (3 ο τροπ. Α΄ ωδής του κανόνος των Χριστουγέννων). Η σωτηρία μας είναι έργο και χάρις του Θεού.

Η είσοδος του Θεού Λόγου στην ανθρώπινη ιστορία άλλαξε τη ροή της σταθερά καθοδικής πορείας των ανθρώπων. Η θεία Ενανθρώπησή Του είναι η ευλογημένη αρχή της μεγαλύτερης επ- ανάστασης όλων των εποχών. Η ανατολή του νοητού Ηλίου της Δικαιοσύνης στη γη διέλυσε τα πυκνά σκοτάδια του προχριστιανικού παρελθόντος και αποδυνάμωσε όλους τους εργαζομένους των σκοτεινών έργων. Τα ανθρώπινα γεγονότα και η ιστορία έχουν πια κατευθυντήρια φορά και στόχο το μοναδικό πρόσωπο του Θεανθρώπου. Μπορεί, βεβαίως, η πορεία της αλλαγής του κόσμου να είναι αργή και οι δυνάμεις του κόσμου να αντιστέκονται, αλλά η έκβαση είναι προδιαγεγραμμένη, ο κόσμος τελικά θα χριστοποιηθεί. Ο απόστολος Παύλος ορίζει σαφέστατα την αφάνταστη ευεργεσία που προσέφερε στην ανθρωπότητα ο ενανθρωπήσας Θεός Λόγος με τα εξής: «Ευλογητός ο Θεός και Πατήρ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ο ευλογήσας ημάς εν πάση ευλογία πνευματική εν τοις επουρανίοις εν Χριστώ, καθώς εξελέξατο ημάς εν αυτώ προ καταβολής κόσμου είναι ημάς αγίους και αμώμους κατενώπιον αυτού, εν αγάπη προορίσας ημάς εις υιοθεσίαν δια Ιησού Χριστού ... εν ω έχομεν την απολύτρωσιν δια του αίματος αυτού, την άφεσιν των παραπτωμάτων, κατά τον πλούτον της χάριτος αυτού» (Εφ.1:3-7). Η έννοια της υιοθεσίας αποδίδει καλλίτερα παντός άλλου την οργανική προσκόλλησή μας στο Θεό. Δια της πτώσεως και αποστασίας γίναμε πάροικοι και «ξένοι των διαθηκών της επαγγελίας» του Θεού (Εφ.2:12). Όμως «Ο Λόγος σάρξ εγένετο» (Ιωάν.1:14), «ίνα την υιοθεσίαν απολαύωμεν». Να μην είναι πια ο καθένας μας «δούλος, αλλ' υιός΄ ει δε υιός, και κληρονόμος Θεού δια Χριστού» (Γαλ.4:4-7). Αυτή είναι η μεγαλύτερη ευλογία, που απολαμβάνουμε χάρις στην Θεία Ενανθρώπηση!

Το μήνυμα της Βηθλεέμ, το οποίο διαλαλήθηκε από τους αγίους αγγέλους της Γεννήσεως (Λουκ.2:14), είναι το πιο χαρμόσυνο και ελπιδοφόρο άγγελμα της ιστορίας. Ήρθε Εκείνος, τον Οποίον εναγωνίως περίμενε η ανθρωπότητα δια να «σώσει τον λαόν αυτού από των αμαρτιών αυτών» (Ματθ.1:21). «Ο Πατήρ ευδόκησεν, ο Λόγος σαρξ εγέντο και η Παρθένος έτεκεν Θεόν ενανθρωπήσαντα». (2 ο τροπ. των Αίνων των Χριστουγέννων). Τα αποτελέσματα του έργου Του είναι φανερά. Ο μονόδρομος, ο οποίος οδηγούσε αποκλειστικά τον άνθρωπο και ολόκληρη την πλάση στην απώλεια, έπαψε να υπάρχει για τους πιστούς του Χριστού, διότι εγκαινίασε Αυτός νέα οδό, η οποία οδηγεί στην σωτηρία, στον Θεό, που είναι το φυσικό πέρας της πορείας του ανθρώπου. Την μεγάλη και ελπιδοφόρα αυτή αλήθεια εκφράζει απόλυτα και χαρακτηριστικά ο απόστολος Παύλος ως εξής: «Αυτός γαρ εστιν η ειρήνη ημών, ο ποιήσας τα αμφότερα εν και το μεσότοιχον του φραγμού λύσας, την έχθραν, εν τη σαρκί αυτού τον νόμον των εντολών εν δόγμασι καταργήσας, ίνα τους δύο κτίση εν εαυτώ εις ένα καινόν άνθρωπον ποιών ειρήνην και καταλλάξη τους αμφοτέρους εν ενί σώματι τω Θεώ δια του σταυρού, αποκτείνας την έχθραν εν αυτώ... άρα ουν ουκέτι εστέ ξένοι και πάροικοι, αλλά συμπολίται των αγίων και οικείοι του Θεού» (Εφεσ. 2:14-19). Ακόμα «ώσπερ εβασίλευσεν η αμαρτία εν τω θανάτω, ούτω και η χάρις βασιλεύση δια δικαιοσύνης εις ζωήν αιώνιον δια Ιησού Χριστού του Κυρίου ημών» (Ρωμ.5:21). Τέτοιου δυσθεώρητου μεγέθους ευεργεσία αξιωθήκαμε χάρις στην οικονομία της θείας συγκαταβάσεως.

Το Θείο Βρέφος της Βηθλεέμ «συνενηπίασε τοις νηπίοις» για χάρη της σωτηρίας μας. «Αυτός εστι Θεός σαρκοφόρος και ημείς άνθρωποι πνευματοφόροι...΄ Αυτός ο αληθινός και φύσει Υιός του Θεού τους πάντας φορεί, ίνα οι πάντες τον ένα φορέσωμεν Θεόν» (Μ.Αθανάσιος, ΒΕΠΕΣ 33,226). «Νυν ο επουράνιος και ημίν επουρανίους εποίησεν» (Γρηγ. Νύσσης, P . G .46,681 D ). Αυτοί οι περιεκτικoί πατερικoί λόγοi φανερώνουν περίτρανα ολόκληρο το μυστήριο της Θείας Ενανθρωπήσεως. Αυτό είναι και το κεντρικό νόημα της μεγάλη εορτής.

Με την ποιητική γραφίδα, τέλος, του αγίου Αμφιλοχίου, επισκόπου Ικονίου (4 ος αιών.), μπορούμε να υμνήσουμε κι' εμείς την ευφρόσυνη εορτή, η οποία κατέστη απαρχή της σωτηρίας μας ως, εξής: «Ω Ημέρα (των Χριστουγέννων) μύρων αξία εν ή ανέτειλεν ημίν το ’στρον εξ Ιακώβ, ο ’νθρωπος ο επουράνιος ός ώφθη εξ Ισραήλ! Επεδήμησεν ημίν ο ισχυρός Θεός και ο της Δικαιοσύνης επέλαμψεν Ήλιος! Ο των θείων αρετών ηνέωκται ο θησαυρός, και το της ζωής φυτόν ανθρώποις εβλάστησε και η ανατολή εξ ύψους επέλαμψεν! Ο των ουρανίων και των επιγείων Δεσπότης εκ παρθενικών λαγόνων υπέρ κόσμου λυτρώσεως εις κόσμον φθαρτόν ελήλυθεν» ( P . G 39,40 B ).