Περί τοῦ πῶς δεῖ μεταλαμβάνειν

Περί τοῦ πῶς δεῖ μεταλαμβάνειν

Καθώς ἀποκαθίσταται σταδιακῶς στήν πατρίδα μας ἡ ὁμαλότητα τῆς ζωῆς τῶνπολιτῶν καί τῶν ἐπαγγελματικῶν, οἰκονομικῶν, κοινωνικῶν καί θρησκευτικῶνδραστηριοτήτων αὐτῶν, ἐπανέρχεται, ὡς μή ὤφελε, ἀπό ἀνθρώπους πού ἀγνοοῦν τήνὈρθόδοξη Χριστιανική πίστη καί ζωή, ἡ συζήτηση περί τοῦ ἐνδεχομένου -κατ’ αὐτούς-κινδύνου μεταδόσεως τοῦ ἰοῦ διά τῆς μεταλήψεως τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, δηλαδήτῆς Θείας Κοινωνίας. Ἐπικεντρώνεται μάλιστα τεχνηέντως ἡ συζήτηση ὄχι στήν ΘείαΚοινωνία αὐτή καθ’ αὐτή, ἀλλά στόν τρόπο τῆς μεταδόσεώς της, προβάλλοντας τούτητήν φορά τόν ἰσχυρισμό ὅτι ἡ ἱερή Λαβίδα δύναται μέ τό σάλιο νά μεταδώσῃ ἀπόστόμα σέ στόμα τα μικρόβια. Προτείνεται δέ ἡ ἐξεύρεση «ἀσφαλοῦς» τρόπουμεταδόσεως τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, ὡς δῆθεν «ἐκσυγχρονισμός»τῆς Ἐκκλησίας ἤ ὡς «προσαρμογή» στήν «νέα κανονικότητα» ἤ ἀκόμα ὡς κίνησηποιμαντικῆς εὐθύνης καί εὐαισθησίας πρός τούς ἀσθενεστέρους στήν πίστη ἀδελφούςχριστιανούς.

1. Ἔχει ἑπαρκῶς λεχθεῖ [1] ὅτι τό θεοΐδρυτο μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας ἤΘείας Λειτουργίας ἀποτελεῖ, κατά τήν διδασκαλία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας,τό συστατικό στοιχεῖο καί τήν κατ’ ἐξοχήν ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας. Ηκοινωνία των πιστῶν μέ τόν θεάνθρωπο Ἰησοῦ Χριστό, μέ τούς ἁγίους, μέ τούςἐν πίστει κεκοιμημένους καί μέ τούς ἐπί τῆς γῆς πιστούς ἤ μή ἀδελφούς μας,πραγματοποιεῖται μέ τήν μετάληψη τοῦ σώματος καί τοῦ αἵματος τοῦ Χριστοῦ,τοῦ Θεοῦ καί δημιουργοῦ καί σωτῆρος τοῦ κόσμου. Δέν ἀποτελεῖ στοιχεῖοφολκλορικό ἤ συμβολικό ἡ Θεία Κοινωνία, ἀλλά εἶναι αὐτό τοῦτο τό σῶμα καίαὐτό τοῦτο τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ, καί προσφέρεται στούς πιστούς «εἰς ἄφεσινἁμαρτιῶν καί εἰς ζωήν αἰώνιον», οἱ ὁποῖοι προσέρχονται «μετά φόβου Θεοῦ,πίστεως καί ἀγάπης». Γι’ αὐτό η Θεία Κοινωνία, δηλαδή τό Ποτήριον τῆς Ζωῆς,δέν μεταδίδει κανένα μολυσματικό μικρόβιο, ὅπως τεκμαίρεται διαχρονικῶςἀπό τήν ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας.

2. Στήν δισχιλιετῆ πορεία τῆς Ἐκκλησίας, ὑπῆρξαν διάφοροι τρόποι μεταδόσεωςτῆς Θείας Κοινωνίας, ὅλοι τους ὅμως διασώζουν τήν ἐκ τοῦ ἑνός Ποτηρίουμετάληψη τοῦ αἵματος τοῦ Χριστοῦ, κατά τούς λόγους τοῦ Κυρίου μας: «Πίετεἐξ’ αὐτοῦ πάντες». Ἀπό τῆς συστάσεως τοῦ μυστηρίου, στό ὑπερῶο τῆςἹερουσαλήμ, μέχρι καί τούς μέσους βυζαντινούς χρόνους, τόσο στίς ἀρχαῖεςΘεῖες Λειτουργίες (Ἁγ. Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου, Ἁγ. Μάρκου κλπ.) ὅσο καίστίς μέχρι σήμερα τελούμενες (Μ. Βασιλείου, Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου,Προηγιασμένη), οἱ πιστοί μετελάμβαναν χωριστά τό σῶμα καί το αἷμα τοῦΧριστοῦ, ἑκ τοῦ ἑνός ἄρτου καί ἐξ ἑνός ποτηρίου, κατά τόν τρόπο πούμεταλαμβάνουν μέχρι καί σήμερα ἐντός τοῦ ἱεροῦ βήματος οἱ κληρικοί, ὁὁποῖος καί ἁγιογραφεῖται στήν κεντρική κόγχη τοῦ ἱεροῦ κατά τρόπονἀπαράλλακτο ἀπό τούς πρώτους αἰῶνες τῆς χριστιανικῆς εἰκονογραφικῆςπαραδόσεως μέχρι σήμερα. Ἡ κοινωνία ἐκ τοῦ ἑνός ἄρτου καί ἐκ τοῦ ἑνόςποτηρίου δέν εἶναι στοιχεῖο περιστασιακό, ἀλλά συστατικό τοῦ μυστηρίου τῆςἘκκλησίας, δηλαδή τῆς ἑνότητας τῶν πιστῶν. «Καὶ γὰρ πολλὰ ἡμᾶς ἐστι τὰσυνάγοντα· μία τράπεζα πρόκειται πᾶσιν͵ εἷς ἐγέννησεν ἡμᾶς Πατὴρ͵ τὰς αὐτὰς πάντες ἐλύσαμεν ὠδῖνας͵ τὸ αὐτὸ ποτὸν ἅπασι δέδοται· μᾶλλον δὲ οὐμόνον τὸ αὐτὸ ποτὸν͵ ἀλλὰ καὶ ἐξ ἑνὸς ποτηρίου πίνειν. Ὁ γὰρ Πατὴρ͵βουλόμενος ἡμᾶς εἰς φιλοστοργίαν ἀγαγεῖν͵ καὶ τοῦτο ἐμηχανήσατο͵ ἐξ ἑνὸςποτηρίου πίνειν ἡμᾶς· ὅπερ ἐπιτεταμένης ἐστιν ἀγάπης.», λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννηςὁ Χρυσόστομος [2], ἐνῶ σέ ἄλλο σημεῖο τονίζει: «Οὐ γὰρ μέγα ἡγῇ τὸ ποτήριονκατασχεῖν͵ ἐξ οὗ πίνειν ὁ Χριστὸς μέλλει͵ καὶ προσάγειν τῷ στόματι; Οὐχ ὁρᾷς͵ὅτι τῷ ἱερεῖ μόνῳ θέμις τὸ τοῦ αἵματος ἐπιδιδόναι ποτήριον;» [3]. Ἡ καθιέρωση,γιά λόγους καθαρά πρακτικούς καί ἑπομένως κατ’ οἰκονομίαν, τῆς ἑνώσεωςἀμφοτέρων τῶν εἰδῶν ἐντός τοῦ Ἁγίου Ποτηρίου καί τῆς μεταδόσεως αὐτῶνστούς πιστούς διά τῆς λαβίδος, τηρεῖ τήν θεμελιώδη αὐτή ἐκκλησιολογική ἀρχήκαί συνάδει μέ τόν ΡΑ’ Κανόνα τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ὁ ὁποῖοςὁρίζει ὅτι οἱ πιστοί πρέπει νά προσέρχονται γιά νά κοινωνήσουν μέ τά χέριασχηματίζοντα σταυρό ἐπί τοῦ στήθους, ἀπαγορεύει δέ τήν χρήση ἄλλωνσκευῶν ἤ δοχείων γιά τήν ὑποδοχή τῆς Θείας Κοινωνίας.

3. Ὅπως τό σίδερο πού πιάνει τόν πυρακτωμένο ἄνθρακα ἀπό τό καμίνι,πυρακτώνεται το ἴδιο καί καθαρίζεται ἀπό τυχόν σκουριά, καί ὅπως τόκαθαριστικό ἤ τό ἀντισηπτικό καθαρίζει ἤ ἀπολυμαίνει πρῶτα τό μέσο στόὁποῖο ἐπιτίθεται, κατά τόν ἴδιο τρόπο καί ἡ ἱερή Λαβίδα, ἡ ὁποία μεταδίδειστούς πιστούς τήν πηγή τῆς ζωῆς καί τῆς ἀθανασίας, ἤ τό χεῖλος τοῦ ἉγίουΠοτηρίου, ἐκ τοῦ ὁποίου μεταλαμβάνουν οἱ κληρικοί, πυροῦνται καίκαθαίρονται ἀπό τό πῦρ τῆς θεότητος καί κατά συνέπεια δέν ἐνέχουν κανένακίνδυνο μετάδοσης ἀσθενειῶν. Κάθε ἀντίθετος λογισμός προέρχεταιτουλάχιστον ἀπό ὀλιγοπιστία ὡς πρός τήν φύση τοῦ μυστηρίου τῆς ΘείαςΕὐχαριστίας· «Καὶ γὰρ διὰ τοῦτό εἰσιν οἱ ἐπίσκοποι καὶ τὰ τάγματα τῶνπρεσβυτέρων καὶ διακόνων διὰ τὸ διδάσκειν τὸν λαὸν τὸ πῶς δεῖ πιστεύειν͵ καὶτὸ πῶς εὔχεσθαι» [4]. Ἡ δέ μεταφορά τῆς Θείας Κοινωνίας ἐκτός τοῦ ἱεροῦ ναοῦμέ τήν χρήση εἰδικῶν πρός τοῦτο σκευῶν, ἐξαιρουμένης τῆς περιπτώσεωςμεταλήψεως ὑπό τοῦ ἱερέως βαρέως ἀσθενῶν κατ’ οἶκον ἤ σέ νοσοκομεῖα,ἀπαγορεύεται συνεπείᾳ τοῦ ὡς ἄνω ἱεροῦ Κανόνος, δεδομένου ὅτι ἀφ’ ἑνός μένἐξέλιπαν οἱ διωγμοί, ἀφ’ ἑτέρου δέ ὑφίστανται πλέον ἱεροί ναοί σέ κάθε σχεδόν γωνιά τῶν πόλεων καί τῆς ὑπαίθρου. 

π. Χερουβείμ ΒελέτζαςἹεροκήρυκας τῆς Ἱ. Μ. Κερκύρας

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1. Βλ. Περί της Θείας Κοινωνίας, hzps://xerouveim.blogspot.com/2020/05/blog-post.html2. PG 57.386. Πρβλ. καί ἁγ. Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου, ἐπιστολή πρός Φιλαδελφεὶς: «Ἐγὼ πέποιθα εἰςὑμᾶς ἐν κυρίῳ͵ ὅτι οὐδὲν ἄλλο φρονήσετε. διὸ καὶ θαρρῶν γράφω τῇ ἀξιοθέῳ ἀγάπῃ ὑμῶν͵παρακαλῶν ὑμᾶς μιᾷ πίστει καὶ ἑνὶ κηρύγματι καὶ μιᾷ εὐχαριστίᾳ χρῆσθαι· μία γάρ ἐστιν ἡ σὰρξτοῦ κυρίου Ἰησοῦ καὶ ἓν αὐτοῦ τὸ αἷμα τὸ ὑπὲρ ἡμῶν ἐκχυθέν (εἷς γὰρ ἄρτος τοῖς πᾶσιν ἐθρύφθηκαὶ ἓν ποτήριον τοῖς ὅλοις διενεμήθη)͵ ἓν θυσιαστήριον πάσῃ τῇ ἐκκλησίᾳ καὶ εἷς ἐπίσκοπος ἅματῷ πρεσβυτερίῳ καὶ τοῖς διακόνοις͵ τοῖς συνδούλοις μου». 3. PG 58.484.4. Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, PG 95.329.